ខាងក្រោមនេះជា ថ្ងៃខែសំខាន់ៗ ដែលត្រូវបានកត់ត្រាទុកក្នុងប្រវត្តិ នៃគ្រោះបាញ់កាំជ្រួច កំទេចយន្ដហោះប៊ូអីញ (Boeing 777) ដែលភ្ជាប់ជើងហោះហើរ លេខ «MH17» ពីរាជធានី អាមស្ទែដាម (ហូឡង់) ឆ្ពោះទៅកាន់រាជធានី កូឡាឡាំពួរ (ម៉ាឡេស៊ី) ក្នុងថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ បណ្ដាលឲ្យមនុស្សនៅលើយន្ដហោះ ទាំង២៩៨នាក់ ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។
ថ្ងៃខែសំខាន់ៗ ទាំងនោះ ត្រូវបានកត់ត្រាទុក ដោយរាប់ចេញពីថ្ងៃ ទី១៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ ថ្ងៃដែលយន្ដហោះ ត្រូវបានកម្ទេចដោយកាំជ្រួចប្រឆាំងយន្ដហោះ ប្រភេទ «Bouk» នៅលើទឹកដីភាគខាងកើត នៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន រហូតមកដល់ថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨ ថ្ងៃដែលក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ចេញរបាយការណ៍ជាផ្លូវការ ដាក់ការទទួលខុសត្រូវ នៃការបាញ់កាំជ្រួចនេះ ទៅលើកងទ័ពរ៉ូស្ស៊ី ដែលមានមូលដ្ឋាន ក្នុងក្រុង «Koursk» (រ៉ូស្ស៊ី)។
– ១៧ កក្កដា ២០១៤៖ យន្ដហោះប៊ូអីញ (Boeing 777) របស់ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ ម៉ាឡេស៊ីអ៊ែរឡាញ បានផ្ទុះបែកជាបំណែកៗ នៅពេលកំពុងហោះហើរ ចូលមកដល់ទឹកដីភាគខាងកើត នៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមនិយមបំបែកទឹកដី ស្និតនឹងប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី។
មនុស្ស ២៩៨នាក់ (អ្នកបម្រើការ នៅលើយន្ដហោះ ១៥នាក់) ដែលគ្រោងធ្វើដំណើរ ចេញពីរាជធានី អាមស្ទេដាម (ហូឡង់) ឆ្ពោះទៅរាជធានី កូឡាឡំពួរ (ម៉ាឡេស៊ី) បានស្លាប់ទាំងអស់ ក្នុងនោះភាគច្រើន ជាបណ្ដាជនហូឡង់។ ក្នុងពេលភ្លាមៗ មិនមានសេចក្ដីសន្និដ្ឋាន អះអាងជាក់លាក់ថា យន្ដហោះត្រូវបានបាញ់កម្ទេច ដោយកាំជ្រួចនោះទេ។
ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃនោះដដែល ប្រធានាធិបតី អ៊ុយក្រែន លោក ប៉េត្រូ ប៉ូរ៉ូឆេនកូ (Petro Porochenko) បានប្រកាសមិនបដិសេធ ពីចំណុចសង្ស័យ ដែលពន្យល់ថា យន្ដហោះត្រូវបានបាញ់កម្ទេច និងបានលើកឡើង ពី«ទង្វើភេវរនិយម»មួយ។
ក្រុមប្រដាប់អាវុធ និយមបំបែកទឹកដីវិញ បានអះអាងថា យន្ដហោះត្រូវបានកម្ទេច ដោយយន្ដហោះប្រដេញរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ខណៈប្រធានាធិបតីរ៉ូស្ស៊ី លោក វ្លាឌីមៀរ ពូទីន (Vladimir Poutine) បានចោទប្រទេសអ៊ុយក្រែន ថា«ត្រូវទទួលខុសត្រូវ»ចំពោះហេតុការណ៍នេះ បន្ទាប់ពីកងទ័ពអ៊ុយក្រែន បានបើកប្រតិបត្តិការសិកឡើងវិញ នៅក្នុងតំបន់ភាគខាងកើត។
– ១៨ កក្កដា ២០១៤៖ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) បានអះអាងថា យន្ដហោះពិតជាបានប៉ះ ជាមួយកាំជ្រួចមួយប្រភេទ ដែលបាញ់ចេញ ពីតំបន់ដែលគ្រប់គ្រង ដោយក្រុមនិយមបំបែកទឹកដី និងដោយសារ មានការគាំទ្រពីប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី។
– ៩ កញ្ញា ២០១៤៖ នៅក្នុងរបាយការណ៍បឋមមួយ អ្នកស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រង របស់ស្ថាប័នអយ្យការ នៃប្រទេសហូឡង់ បានអះអាងថា យន្ដហោះប៊ូអីញ ត្រូវបានកម្ទេចជាបំណែកៗ ក្នុងពេលកំពុងហោះហើរ ដោយ «អំបែងចំណោល ដែលមានកម្លាំងខ្លាំង» តែមិនបានអះអាង រហូតដល់ថ្នាក់ថា យន្ដហោះត្រូវបានកម្ទេច ដោយកាំជ្រួចនោះទេ។
– ២៩ កក្កដា ២០១៥៖ ប្រទេសរ៉ូស្ស៊ីបានប្រើសិទ្ធិ «VETO» របស់ខ្លួន នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ជំទាស់នឹងការបង្កើតតុលាការអន្តរជាតិពិសេសមួយ ដើម្បីចាប់យកជនទទួលខុសត្រូវ មកផ្តន្ទាទោស។ គំនិតបង្កើតតុលាការនេះ ត្រូវបានផ្តួចផ្ដើមឡើង ដោយប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងទទួលបានការគាំទ្រភាគច្រើនលើសលប់ ពីសំណាក់ប្រទេស ដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា។
– ១១ សីហា ២០១៥៖ បំណែកគ្រាប់ជាច្រើន ដែលទំនងជារបស់កាំជ្រួចមួយដើម ប្រភេទ «Bouk» ត្រូវបានកំណត់អត្តសញ្ញាណ។ ទាំងប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែន សុទ្ធតែមានកាំជ្រួចប្រភេទនេះ នៅក្នុងកងទ័ពរបស់ផងខ្លួន។
» កាំជ្រួចប្រភេទ «Buk» របស់ប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី៖
– ១៣ តុលា ២០១៥៖ អ្នកស៊ើបអង្កេតបានអះអាងបន្ថែមថា៖ «យន្ដហោះបានធ្លាក់ បន្ទាប់ពីមានការបំផ្ទុះក្បាលគ្រាប់ ដ៏សំខាន់មួយ នៅខាងក្រៅយន្តហោះ ជាប់នឹងផ្នែកខាងឆ្វេង នៃបន្ទប់បើកបរយន្ដហោះ (… ) ក្បាលគ្រាប់នេះ មានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នា ទៅនឹងប្រភេទកាំជ្រួច ដែលត្រូវបានដំឡើង នៅលើប្រព័ន្ធកាំជ្រួច បាញ់ចេញពីដី ឈ្មោះ “Bouk”»។
ក្រុងម៉ូស្គូវិញ បានបដិសេធដាច់អហង្កា ចំពោះការស៊ើបអង្កេតខាងលើ ដែលមាន «និន្នាការ និងភាពលំអៀង» យ៉ាងច្បាស់ក្រឡែត។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា រដ្ឋាភិបាលរ៉ូស្ស៊ី នៅតែរក្សាការចោទប្រកាន់ដដែល ទៅលើកងទ័ពអ៊ុយក្រែន។
– ២៨ កញ្ញា ២០១៦៖ អ្នកស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ អះអាងទៀតថា ខ្លួនបានទទួល «ភស្តុតាងដែលមិនអាចប្រកែកបាន» ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើការសន្និដ្ឋានថា យន្ដហោះនៃជើងហោះហើរ «MH17» ត្រូវបានបាញ់កំទេច ដោយកាំជ្រួច «Bouk» ដែលមានអត្តលេខ «9M38»។
អ្នកស៊ើបអង្កេតបន្តថា ប្រព័ន្ធកាំជ្រួចប្រឆាំងយន្ដហោះទាំងនេះ ត្រូវបានដឹកចូល ពីប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី ហើយត្រូវបានបាញ់ចេញ ពីទឹកដីភាគខាងកើត នៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដែលគ្រប់គ្រង ដោយក្រុមអ្នកនិយមបំបែកទឹកដី។ ប៉ុន្តែអ្នកស៊ើបអង្កេត មិនបានបញ្ជាក់ថា តើនរណាជាអ្នកបាញ់កាំជ្រួចនេះទេ។
តាំងពីថ្ងៃនោះមក ការសង្ស័យទាំងឡាយ ដែលគិតថា យន្ដហោះបានជួបគ្រោះថ្នាក់ ដោយខ្លួនឯង ឬដោយសកម្មភាពរបស់ភេវរជននៅក្នុងយន្ដហោះ ឬដោយការវាយប្រហារ ពីសំណាក់យន្ដហោះប្រដេញណាមួយនោះ ត្រូវបានលប់ចោលទាំងស្រុង។ រដ្ឋាភិបាលរ៉ូស្ស៊ី បានចេញមុខហៅការស៊ើបអង្កេតនេះជាថ្មី ថា«មានលក្ខណៈលំអៀង និងមានចរិតនយោបាយ»។
– ២៤ ឧសភា ២០១៨៖ ក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ បានប្រកាសជាផ្លូវការថា កាំជ្រួចប្រឆាំងយន្ដហោះ ដែលបាញ់ចេញពីដី ប្រភេទ «Bouk» មានប្រភពចេញ ពីកងពលតូច ទី៥៣ ដែលជាអង្គភាពយោធា ការពារដែនអាកាស របស់ប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី មានទីតាំងនៅក្រុង «Koursk»។
របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេត បានបង្ហាញតាមរយៈរូបថត និងវីដេអូ អំពីផ្លូវទាំងឡាយ ដែលប្រព័ន្ធកាំជ្រួចប្រឆាំងយន្ដហោះ ប្រភេទនេះ ត្រូវបានដឹកបញ្ជូនមកក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ មនុស្សសង្ស័យពីរនាក់ ដែលមានឈ្មោះសម្ងាត់ «Orion» និង «Delfin» ត្រូវបានកំណត់អត្តសញ្ញាណ ថាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ចំពោះការបាញ់កាំជ្រួចនេះ បន្ទាប់ពីខ្សែអាត់សម្លេង នៃកិច្ចសន្ទនារវាងពួកគេ នៅមុន និងក្រោយយន្ដហោះធ្លាក់ ត្រូវបានក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតទទួលបាន។
ប៉ុន្តែប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី បានធ្វើប្រតិកម្មខ្លាំងៗ និងភ្លាមៗ ក្នុងល្ងាចថ្ងៃដដែល ដោយអះអាងថា គ្មានកាំជ្រួចរ៉ូស្ស៊ីណាមួយ បានឆ្លងកាត់ព្រំដែន រ៉ូស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ទេ និងនៅតែទម្លាក់កំហុស នៃឧបទ្ទវហេតុនេះ ទៅលើរដ្ឋាភិបាលក្រុង គៀវ (ប្រទេសអ៊ុយក្រែន)។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរ៉ូស្ស៊ី លោក ស៊ែរហ្គី ឡាវ្រូវ (Sergueï Lavrov) បានថ្លែងបដិសេធ ថាប្រទេសហូឡង់ គ្មានភស្ដុតាង និងអង្គហេតុណាមួយ ដើម្បីដាក់បន្ទុក និងចោទប្រកាន់ប្រទេសរ៉ូស្ស៊ីនោះទេ ហើយបានចាត់ទុករឿងរ៉ាវទាំងនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីជាប្រយោជន៍នយោបាយ៕
