ការលើកទ័ពរបស់វៀតណាម ចូលវាយរំលំរបបខ្មែរក្រហម ទំនងជាធ្វើឡើងដើម្បី«យកខ្មែរធ្វើចំណុះ» ដូចដែលអធិរាជ-មេដឹកនាំវៀតណាមច្រើនអង្គ/នាក់ ធ្លាប់បានធ្វើរួចហើយ។ នេះ ជាការពន្យល់លើកឡើង របស់លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ នៅខណៈថ្ងៃខួប«៧មករា» កាន់តែខិតជិតមកដល់ (សល់តែ២ថ្ងៃទៀតប៉ុណ្ណោះ)។
អត្ថន័យនៃការលើកទ័ពវៀតណាម វាយលុកចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រៅក្របខណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្កឲ្យមានសង្គ្រាមប៉ាកកាមិនតិចទេ រវាងក្រុមអ្នកនិយម-ដឹងគុណវៀតណាម និងក្រុមអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រឯករាជ្យ។
ក្រុមអ្នកនិយម-ដឹងគុណវៀតណាម រាប់ទាំងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាច តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មកទល់នឹងថ្ងៃនេះ តែងចាត់ទុកព្រឹត្តិការណ៍នោះ ជាការសង្គ្រោះជាតិ-ប្រជាជនកម្ពុជា ពីរបប៣ឆ្នាំ៨ខែ២០ថ្ងៃ ដែលពោរពេញដោយបាតដៃប្រលាក់ឈាមពូជសាសន៍ឯង។
ក្រុមលោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងអួតអាងទៀតថា កងទ័ពវៀតណាមគ្រាន់តែជួយអន្តរាគមន៍ បន្ថែមពីលើកងទ័ពរណសិរ្យសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិ របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលនៅពេលនោះ មានឈ្មោះថា ជាបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។
សម្រាប់លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មិនបានយល់ដូច្នេះទេ ដោយលោកទាញអំណះអំណាង ពីក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដើម្បីយកមកពន្យល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ ជាពិសេសអ្នកនយោបាយទំពាំងស្នងឬស្សី។ លោកបានរៀបរាប់ នៅលើបណ្ដាញសង្គម ក្នុងរសៀលថ្ងៃអង្គារទី៥ ខែមករាថា៖
«អ្នកនយោបាយជំនាន់ក្រោយ ត្រូវចេះដឹងជាងអ្នកនិយោបាយមុនៗ ត្រូវស្គាល់ប្រទេសខ្លួនឯង ទឹកដីអាណាចក្រខ្មែរពីដើម ប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសប្រទេសវៀតណាម។»
«វៀតណាមស្គាល់ខ្មែរ ជាងខ្មែរស្គាល់ខ្លួនឯង ទាំងចរិតមាយាទជនជាតិខ្មែរ តាំងពីស្តេចរហូតដល់ជនថ្នាក់ទាបបំផុត ទាំងវប្បធម៌ខ្មែរ ទាំងភូមិសាស្ត្រ ទាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលទាំងនេះ បានជួយឲ្យវៀតណាមយកចំណេញ និងប្រើប្រាស់ខ្មែរ ឲ្យបម្រើផលប្រយោជន៍ពួកគេ បានយ៉ាងច្រើនបំផុត ពីទំនាក់ទំនាក់របស់ពួកគេជាមួយខ្មែរ ទោះជានៅក្នុងកាល:ទេស:អាក្រក់ ចំពោះពួកគេ យ៉ាងណាក៏ដោយ។»
អ្នកវិភាគឯករាជ្យរូបនេះ បានលើកយកព្រឹត្តិការណ៍ ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រចំនួន២ដង មកអះអាងអំពីផលប្រយោជន៍របស់វៀតណាម ដែលស្គាល់ខ្មែរដ៏ច្បាស់លាស់។ លោកបណ្ឌិត បានសរសេរ ដូចការដកស្រង់ទាំងស្រុងថា៖
ការស្គាល់ខ្មែរដ៏ច្បាស់លាស់ បានជួយឲ្យវៀតណាមមកយកខ្មែរ ធ្វើជាប្រទេសចំណុះ (Vassal) របស់គេ បានម្តងពីរដង ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ៖
- ម្តងគឺក្រោយអធិរាជយ៉ាឡុង (Gia Long) បានបង្រួបបង្រួមប្រទេសវៀតណាម ភ្ជាប់ពីប៉ែកខាងត្បូង ទៅនឹងប៉ែកខាងជើង នៅដំណាច់សតវត្សទី១៨។ អធិរាជមិញម៉ាង (Minh Mang) ដែលស្នងរាជ្យបន្ត បានច្បាំងដណ្តើមទឹកដីខ្មែរពីសៀម យកធ្វើជាប្រទេសចំណុះ របស់វៀតណាម ។
- ម្តងទៀត ក្រោយអុង ហូ ជីមិញ បានបង្រួបបង្រួមប្រទេសវៀតណាម ពីប៉ែកខាងជើងទៅប៉ែកខាងត្បូង នៅឆ្នាំ១៩៧៥។ នៅដំណាច់ឆ្នាំ១៩៧៨ វៀតណាមក៏បានលើកទ័ព ចូលមកប្រទេសខ្មែររំលំរបបខ្មែរក្រហម ក្នុងបំណងប្រហែលមិនខុស ពីអធិរាជមិញម៉ាងប៉ុន្មានទេ គឺយកខ្មែរធ្វើជាប្រទេសចំណុះ របស់ប្រទេសវៀតណាមដូចមុន៕
