«បណ្ឌិត កែម ឡី និងខ្ញុំ» ជាសំណេររៀបរាប់ឡើងវិញសរសេរដោយលោក លឺ ឡាយស្រេង ពីការជួបជជែករវាងលោក និងលោក កែម ឡី នៅប្រមាណជាងមួយខែមុនលោក កែម ឡី ត្រូវបានឃាតករសម្លាប់។ ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ សូមចុះផ្សាយទាំងស្រុង (*) ពីសំណេររៀបរាប់នោះ ដូចខាងក្រោម។
«កែម ឡី និងខ្ញុំ»
យើងពីរនាក់បានជួបគ្នា នៅពេលដែលខ្ញុំទូរស័ព្ទទៅបណ្ឌិត នៅដើមខែ ៦ ហើយក៏បានណាត់ជួបគ្នា នៅភោជនីយដ្ឋាន «Almond» ផ្លូវសុធារស (រាជធានី ភ្នំពេញ)។
បណ្ឌិត កែម ឡី បានសម្តែងនូវការគោរពមកចំពោះខ្ញុំ ថែមទាំងបាននិយាយថា ស្គាល់ខ្ញុំតាមទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុ ហើយបានចាប់អារម្មណ៍ និងគោរពវីរភាពខ្ញុំ ខ្ញុំក៏សើច។ សើចហើយ ក៏តបវិញថា បណ្ឌិតដឹងឬទេ ថាហេតុអីបានជាខ្ញុំទូរស័ព្ទចង់ជួបបណ្ឌិត ដែរឬទេ? ពីព្រោះខ្ញុំគោរព នូវវីរភាពរបស់បណ្ឌិត ហើយក៏ចង់ជួបបណ្ឌិតដើម្បីសាសងគ្នា ក្រែងលោខ្ញុំអាចឲ្យលោកបណ្ឌិត ជួយរក្សាទុកនូវការពិសោធន៍ និងការចេះដឹងរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំចេះតែព្រួយបារម្មណ៍ថា ការពិសោធន៍ចំណេះដឹងរបស់ខ្ញុំ តាំងពីអាណានិគមន៍បារាំង សង្គ្រាមលោកលើកទី២ សង្គ្រាមបន្តៗគ្នា រហូតដល់អូរស្មាច់ ឆ្នាំ ១៩៩៧ បានសូន្យដោយគ្មានអ្នកដំណរ។
លោកបណ្ឌិត បានសូមអភ័យទោសពីខ្ញុំ ហើយថា តើខ្ញុំអាចនិទាន ខ្សែជីវិតតស៊ូរបស់ខ្ញុំ ឲ្យស្តាប់ដែរឬទេ។ ខ្ញុំបានប្រាប់វិញថា ត្រូវការពេលវេលាច្រើនណាស់ណា ប៉ុន្តែខ្ញុំសង្ខេបគោលៗ ឲ្យងាយយល់។
កាលពីបារាំងបានធ្វើអាណានិគមន៍លើយើង មានការប្រកាសសង្គ្រាម៣ដង។ ប្រកាសសង្គ្រាមទីមួយ គឺសង្គ្រាមលោក (លើកទី១ ឆ្នាំ១៩១៤-១៩១៨ និងលើកទី២ ១៩៣៨-១៩៤៤)។
ពេលនោះហើយ ដែលជប៉ុនវ៉ៃឥណ្ឌូចិន ១៩៤៤-១៩៤៥ ហើយបានកាន់កាប់ស្រុកខ្មែរយ៉ាងខ្លី ដោយមានលោក សឺង ង៉ុកថាញ់ ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី (ខ្ញុំបានជួបលោកតា សឺង ង៉ុកថាញ់ ២ដង នៅភ្នំពេញកាលពីរបបលន់ណុល ១៩៧២)។ ក្រោយមក សង្គ្រាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់ ជប៉ុនបានលើកទង់សចុះចាញ់ នៅឆ្នាំ១៩៤៥។
បន្ទាប់ពីនោះ ប្រកាសសង្គ្រាមមួយទៀត គឺសង្គ្រាមយៀកមិញ ដែលពួកនេះបានបញ្ជូនទ័ព មកស្រុកខ្មែរយ៉ាងច្រើន សម្តេចសីហនុបានរៀបចំកងជីវពុល នារីក្លាហាន ពេលនោះ ដោយបានប្រើកាំភ្លើងឈើ ទូទាំងប្រទេស។ ពេលនោះ ខ្ញុំមានមោទនៈណាស់ នៅអាយុ១២-១៣ឆ្នាំមានកាំភ្លើងឈើ២ ដែលខ្ញុំឲ្យពូង៉ែត នៅភូមិស្វាយចាធ្វើ ដោយដូរនឹងថ្នាំជក់ ។ ខ្ញុំស្ពាយរាល់ព្រឹក រាល់ថ្ងៃកាំភ្លើងមូសស៊ីតង់ អំផ្ចិលប្តូរគ្នារាល់ថ្ងៃ មានពេលខ្លះត្រូវរំពាត់ ដោយសារដេកអោបកាំភ្លើងឈើ។
ខែ៦ ឆ្នាំ១៩៥៣ សម្តេចឪបានប្រកាស ឲ្យពួកយួនយៀកមិញចេញ ពេលនោះ ខ្ញុំបានឈរមើលពួកទ័ពយៀកមិញដើរជាជួរ មកពី«បសែតកាត់ភ្លុក» ស្ពាយទាំងចានទាំងឆ្នាំង ដើរកាត់ផ្សារស្រង់ ។
ក្រោយពីបានឯករាជ្យ ពេលនោះមានសង្គ្រាមខ្មែរឥស្សរៈ កើតឡើងពី៣ក្រុម គឺមាន៖ ក្រុម ដាប ឈួន កាន់ កំពង់ធំ សៀមរាប បាត់ដំបង់ – ក្រុម ពុត ឆាយ កាន់ខាងត្បូង ខាងកើតមានតាកែវ កណ្តាល ព្រៃវែង ស្វាយរៀង និងក្រុមមួយទៀត នៅកំពង់ស្ពឺ កណ្តាល តាកែវ គឺស័ក្ដិមួយ ធីង សាកវ៉ាងវង្ស ស័ក្ដិបី សៀប ។
មិនបានប៉ុន្មានឆ្នាំផង សម្តេចសីហនុ ពេលនោះមានលោកតា លន់ ណុល ជាមេទ័ព សាក់ ស៊ុតសាខន និង ថោង វ៉ាន់ហ្វាន់ម៉ឺង បានបញ្ចុះបញ្ចូលទាំង៣ក្រុមនោះ មកចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលបានសំរេច។
ពុតឆាយ បានសម្លាប់ស័ក្ដិមួយ ធីង នៅកុងស៊ីកំពង់ត្រាំ ដោយអញ្ជើញគេមកស៊ីផឹក ឆ្នាំ១៩៥៤ វេលាម៉ោង២ ដូច្នេះទ័ពលោក ធីង ត្រូវធ្លាក់មកសាកវ៉ាងវង្ស និងស័ក្ដិបី ឌាប។ ជាមួយនេះ មានទ័ពមួយក្រុមទៀត ដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់ ចន្ទរង្សី នៅម្តុំកំពង់ស្ពឺ ក្រោយមកក៏បានរួបរួម ជាមួយរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
ឆ្នាំ ១៩៥៦ ទ័ព សាកវ៉ាងវង្ស ស័ក្ដិបី ឌាប និង ពុតឆាយ បានរលាយរូបរាងអស់ នៅសល់តែ ដាប ឈួន មួយដែលគាត់ចង់ធ្វើរដ្ឋប្រហារ ដែលមានទាហានសៀម និងអាជ្ញាធរខេត្តសុរិន ជាអ្នកឧបត្ថម។ ខ្ញុំបានជួបចៅហ្វាយខេត្ត សុរិន លោកសាណឺ ដែលមានរូបរាងដូចលោកតា សឺង ង៉ុកថាញ់ ដែលបានប្រាប់ពីប្រវត្តិ ដាប ឈួន ។
ពាក្យ ដាបដាប គឺជាភាសាថៃប្រែមកថា ដោយ។ ដោយឈួន មកភ្នំដងរែកក្រោយលោកតា សឺង ង៉ុកថាញ់ – ហង់ ធុនហាក់ (ក្រោយមកជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបបសាធារណរដ្ឋ លន់ ណុល) គាំរ៉េត ដែលគេហៅថាពួកភ្នំដងរែក ដែលទំនាក់ទំនងខ្លាំងផ្តល់ស្បៀង គឺលោកតា តក់ ដែលត្រូវជាឪពុកលោក តក់ថាវ ដែលក្រោយមក ជួយយ៉ាងពេញទំហឹង កាលសង្គ្រាមក្រុមសីហនុនិយម«ANS»។
រឿងរ៉ាវបន្ទាប់មក គឺសង្គ្រាម លន់ណុល ឆ្នាំ១៩៧០-១៩៧៥ សង្គ្រាម លន់ណុល-ខ្មែរក្រហម គាំទ្រដោយសម្តេច សីហនុ។
រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០…
បណ្ឌិត កែម ឡី សួរខ្ញុំថា ចុះកាលពីលោកតា លន់ ណុល ធ្វើរដ្ឋប្រហារ តើអាចនិទានឲ្យខ្ញុំយល់ផង តើការពិតវាយ៉ាងណា?
ការពិតនោះ គឺមានទំនាស់រវាងខ្សែស៊ីសុវត្តិ និងនរោត្តម នៅចុងខែកុម្ភៈឬដើមមិនា ខ្ញុំមិនចាំ។ សម្តេចសីហនុ បានយាងទៅធ្វើទស្សនកិច្ច នៅប្រទេសបារាំង ពេលនោះទ្រង់ស៊ីសុវត្តិ សិរីមតៈ ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី «Acting Chief of State»។ នៅដើមខែមិនា មានយន្តហោះ២គ្រឿង ដឹកថ្នាំពេទ្យពីប្រទេសប៉ូឡូញ ទិសដៅមកចែកឲ្យពួកវៀតកុង ខេត្តស្វាយរៀង និងកំពង់ចាម ដែលជាទីជំរកពេទ្យរបស់ពួកគេ។
ទ្រង់សិរីមតៈ បានឃាត់ឃាំងយន្ដហោះនោះទុក ព្រោះគ្មានក្រដាសស្នាមត្រឹមត្រូវ និងមិនចង់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ផ្តល់អ្វីៗដល់ពួកវៀតកុង ហើយក៏ឲ្យយន្តហោះ២គ្រឿង ហោះទៅវិញទទេ។
ហាណូយ បានទូរស័ព្ទទៅបារីស ទៅសម្តេចសីហនុ តវ៉ានិងសម្តែង នូវភាពមិនសប្បាយចិត្ត ដោយទ្រង់សិរីមតៈ កាក់ទុកថ្នាំពេទ្យទាំងនោះ រឿងនេះធ្វើឲ្យសម្តេចសីហនុខ្ញាល់យ៉ាងខ្លាំង ហើយបានប្រកាសថា ពួកលន់ណុលចង់ក្បត់ បើត្រលប់មកវិញកាត់ក្បាលបីនាក់ សិរីមតៈ លន់ណុល និងអិនតាំ ត្រូវដាច់ក្បាលព្រោះក្បត់។
ទ្រង់សិរីមតៈខ្ញាល់ អិនតាំភ័យ តាលន់ណុលស្លោភ្នែក បានរត់ទៅគាល់ ព្រះមហាក្សត្រី កុសមៈ ដែលព្រះអង្គជាអ្នកបន្តរាជ្យ ពីព្រះអង្គ សុរាម្រិត ដែលជាបិតារបស់សម្តេចឪ។
ខ្ញុំមិនដឹងថា ព្រះអង្គកុសមៈធ្វើអន្តរគមន៍យ៉ាងណាមិនច្បាស់ ដែលស្ថានការណ៍តឹងឡើងៗ ធ្វើឲ្យតាលន់ណុល សិរីមតៈ សំរេចចិត្តបញ្ជូនគណប្រតិភូ នៅថ្ងៃទី៥-៦ដោយមានទ្រង់កន្តុល ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាមួយលោកតា ញ៉ែម សម្បូរ ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ដែលមានលោក សេង ប៉ុនជូ ជា SP ទៅជាមួយ តែបេសកកម្មនោះបរាជ័យដោយសម្តេចឪមិនឲ្យជួប។
អញ្ចឹងហើយ ពួកគេក៏បង្ខំចិត្ត ធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ សីហនុ ដែលមានលោកអិនតាំកោះប្រជុំសភា ទម្លាក់សម្តេចសីហនុទៅ នៅវេលាម៉ោង១០ព្រឹក។
ពេលនោះ មានភាពច្របូកច្របល់ គេនាំគ្នាមកអបអរសាទរ ពីគ្រប់ខេត្តមកភ្នំពេញ ទាស់ត្រង់ខាងកំពង់ចាម ស្មានថាមកទទួលសម្តេច សីហនុ នៅគល់ស្ពានជ្រោយចង្វារ ក៏មានការប្រទូសស្ររាយគ្នាបន្តិចដែរ។
ចំណែកសម្តេច សីហនុ បានបន្តដំណើរទៅប្រទេស រ៉ូស្សី។ តាមដឹងអាជ្ញាធររ៉ូស្សីបានថ្វាយយោបល់ ឲ្យត្រលប់មកស្រុកខ្មែរវិញមក (មុនប្រកាសទម្លាក់) កុំឲ្យទៅស្រុកចិន។ លោកមិនស្តាប់ ក៏បន្តទៅស្រុកចិន។
គ្រានោះ ផាន់វ៉ាន់ដុង ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម បានទៅគាល់លោកនៅស្រុកចិន ហើយបានទូលថា សូមព្រះអង្គកុំព្រួយព្រះទ័យ ទ័ពខ្ញុំនឹងវ៉ៃពួកលន់ណុលឲ្យខ្ទេច ក្នុងរយៈពេលខ្លី និងយាងព្រះអង្គចូលកម្ពុជាវិញ។ បន្ទាប់មកសម្តេចសីហនុ បានប្រកាសឲ្យខ្មែរចូលព្រៃ «Marqui» ដើម្បីប្រយុទ្ធនឹងរបបលន់ណុល។
របបលន់ណុល បានដេញជនជាតិយួនចេញពីប្រទេសកម្ពុជា យ៉ាងអាក្រក់មើលបំផុត។ រឿងអាក្រក់ទាំងនោះ គឺបានឲ្យសម្លាប់យួន នៅម្តុំផ្សារគគីបណ្តែតទឹក ធ្វើឲ្យមតិអន្តរជាតិថ្កោលទោសជាខ្លាំង។
ក្នុងរបបនោះ យន្តហោះចម្បាំង USA បានទម្លាក់គ្រាប់បែកពាសពេញស្រុកខ្មែរជួយរបបលន់ណុល។ ក្រោយមកលោកប្រធានាធិបតី និច សុន (របស់អាមេរិក) បានប្រកាសដកទ័ពចេញពីប្រទេសយួន ធ្វើឲ្យពួកយៀកកុងមានទឹកចិត្តខ្លាំងក្លា ក្រោយមកក៏បានវ៉ៃធាវគី (ទាហានយួនសេរី ឬយួនខាងត្បូង) បរាជ័យទៅ។
នៅស្រុកខ្មែរថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ អាមេរិកកាំងបានបញ្ជូនឧទ្ធម្ភាគចក្រ«អេឡេកូ»២១គ្រឿង មកយកពួកស្ថានទូតចុះចតពាសពេញនៅ «Building»។ កាលនោះ ខ្ញុំបានដឹងមុនថា នៅថ្ងៃ១០ នឹងមាន«អេឡេកូ USA»នឹងមករំដោះពួកគេ។ ខ្ញុំបានទៅជួបពួកឧត្តមសេនីយ សាក់ ស៊ុតសាខន ដែលពេលនោះជាមេបញ្ជាការទ័ព ដោយខ្ញុំយល់ថា បើមានការឡោមព័ទ្ធ ពួក USA នឹងបញ្ជូនទ័ពឲ្យមករំដោះពួកគេ។
ការនៅ«ថូប»មិនបានសម្រេច ពួក USA បានរំដោះពួកគេ ដែលពេលនោះលោក ហ្គាន់ធឺ ឌីន (Gunther Dean) ជាអគ្គរដ្ឋទូត ពេលឡើងអេឡេកូ លោកទូតនោះកាន់ទង់ជាតិ USA ផង។
ពេលនោះ ខ្ញុំជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ខ្ញុំក៏បានប្រាប់ពួកអ្នកតំណាងរាស្ត្រថា ឆាប់ៗនេះស្រុកខ្មែរនឹងធ្លាក់ហើយ។ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ក៏បរាជ័យ ខ្មែរក្រហមបានចូលភ្នំពេញ ដេញអ្នកក្រុងចេញពីផ្ទះ។ ថ្ងៃបន្ទាប់ ពួកវាបានដេញចេញពីក្រុង ដោយកុហកថាខ្លាចពួក USA មកទម្លាក់គ្រាប់បែក។
ដោយយល់ច្បាស់ថា ស្រុកយើងនឹងធ្លាក់នោះ នៅថ្ងៃ១៦ មេសា ខ្ញុំក៏បាននាំបងប្អូនចំនួន៤២នាក់ ជិះយន្តហោះខ្មែរអាកាស (មក)កំពង់សោម។ ព្រឹកថ្ងៃ១៧មេសា ខ្ញុំទៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម លុះរសៀលម៉ោង៣ វិទ្យុជាតិដែលប្រកាសដោយខ្មែរក្រហម បានឲ្យដឹងថា ពួកគេបានកាន់កាប់ភ្នំពេញហើយ។
ពេលនោះ ខ្ញុំបានពិភាក្សាជាមួយលោកសក្តិ៥ សោម គ្រឹស្នា ហៅបូ ដែលត្រូវជាបងប្អូន ឲ្យនៅទប់ទល់២-៣ថ្ងៃសិន ព្រោះមូលដ្ឋានទ័ពរាម មិនងាយវ៉ៃចូល បានដោយងាយទេ។ លុះម៉ោង៥ល្ងាច ពួកគេនាំគ្នាបញ្ចូនឥវ៉ាន់ ឡើងកាប៉ាល់ហើយមេទ័ពលោក សារ៉ាន់ឌី បានលួចចេញអូប័រទៅបាត់មុន។ រីឯខ្ញុំនៅជាមួយលោក គ្រឹស្នា រហូតម៉ោង៥ភ្លឺ ទើបចេញដំណើរទៅកោះរ៉ុង។
នៅកោះរ៉ុង នាវាចំបាំងទាំងអស់បានប្រមូលគ្នានៅទីនោះ។ ខ្ញុំបានណែនាំគេថា គ្នាគេមានច្រើនណាស់ មិនងាយធ្វើការសម្រេចចិត្តទេ យកល្អត្រូវបែងចែក ជា៣ក្រុមគឺ ទី១គឺអ្នកដែលចង់វិលទៅរាមវិញ ទី២គឺអ្នកចង់ចេញទៅក្រៅ និងក្រុមទី៣ គឺអ្នកស្ទាក់ស្ទើរត្រូវនៅលើកោះ។ ពួកគេក៏ធ្វើតាម ហើយចំពោះអ្នក ដែលមានបំណងចេញទៅក្រៅ មានកប៉ាល់ ខ្ញុំបានណែនាំលោកសក្តិ៥ សោម គ្រឹស្នា ធ្វើដំណើរទៅកោះហម ព្រោះនៅទីនោះ ជាមូលដ្ឋានសឹករបស់ USA។ គេថាខ្លាចក្រែងប្រេងមិនគ្រប់ ក៏ឲ្យពួកគេសន្តោងកប៉ាល់ដើម្បីសំចៃប្រេង ហើយប្រាប់ពួកគេ ឲ្យប្រើកញ្ចក់បញ្ជាំងទៅលើ ជាសញ្ញា«SOS» មានន័យថា SOS អាចមើលឃើញ។
ខ្ញុំបានបែកពីពួកគេ ដោយជិះអូប័រមកស្រុកត្រាត់ លន់ណុល។ នោះគ្រាន់តែបញ្ជាក់ ពីរឿងរបប លន់ណុល។
ចម្បាំង ១៩៧៩ -១៩៩២
ក្រោយពេលខ្មែរក្រហមបែក ឆ្នាំ១៩៧៩មក ពួកទ័ពយួនបានមកឈ្លានពានស្រុកខ្មែរ ក្នុងលេសមកជួយរំដោះដោយទ័ព ហ៊ុន សែន។ តាមពិត រឿងចម្បាំងនៅស្រុកខ្មែរ តាំងពីណាពីណីមក គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រ របស់បក្សកុម្មុយនីស យួន។ កាលពីខ្មែរក្រហម ពូកវៀកកុងពេញស្រុកខ្មែរ បើគ្មានពួកវៀកកុងមកជួយ ទ័ពសម្តេចសីហនុ មិនអាចយកជ័យជំនះលើ លន់ណុល ឡើយ។
ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ ពួកខ្មែរក្រហម បានទម្លាក់ខ្លួនមកដល់សំឡូត ដែនដីខាងលិច និងម៉ាឡៃ ព្រះវិហារ បន្ទាប់មកមានខ្មែររំដោះជាច្រើនក្រុម បានបង្កើតឡើង តែពេលនោះក្រុមលោកតា ស៊ឺនសាន សាក់ស៊ុតសាខន ក៏បានប្រមូលក្រុមតូចៗទាំងនោះទៅ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៨ សម្តេចសីហនុ បានទៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ពេលនោះ ខ្ញុំនិងទ្រង់សិរីរ័ត្ន ជាអ្នកជួយលោក។ នៅខែ១២ ឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្ញុំបានពិភាក្សាជាមួយទ្រង់ ឲ្យទ្រង់យាងវិល មករំដោះទឹកដីខ្មែរវិញ។ នៅខែមិនា ឆ្នាំ១៩៨១ ក៏បានបង្កើត ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច (Funcinpec) នៅឥណ្ឌូនេស៊ី។
ខ្ញុំរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក មានការឈឺឆ្អាលពីរឿងស្រុកខ្មែរណាស់។ កាលពីសម័យខ្មែរក្រហម ខ្ញុំបានមកដល់«Long beach» ថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៥។ នៅ USA ខ្ញុំប្រាប់គេថា ខ្មែរក្រហមដេញខ្មែរចេញពីផ្ទះ ហើយកាប់សម្លាប់ខ្មែរអស់រាប់សែននាក់ ពេលនោះគ្មាននរណាម្នាក់ជឿខ្ញុំឡើយ លុះដល់មានបងប្អូនខ្លួនមកដល់ USA ដែលឃើញមានក្បាលនិងជង្គង់ប៉ុនគ្នា ហើយពួកគេនិយាយពីសោកនាដកម្មនោះ ទើបគេជឿខ្ញុំ។ នៅ USA ឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំរួមជាមួយខ្មែរនៅ USA ដឹកនាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងអំពើយង់ឃ្នង ដែលធ្វើឡើងដោយពួកខ្មែរក្រហម៕
————-
(*) ទស្សនាវដ្ដីបានធ្វើការកែសម្រួល នូវឃ្លាឃ្លោងមួយចំនួន និងកំហុសអក្ខរាវិរុទ្ធខ្លះៗ ប៉ុន្តែអត្ថន័យដើមរបស់អត្ថបទ និងអ្វីដែលស្មេរចង់អះអាង មិនត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទេ។ សំណេរខាងលើនេះ បានបញ្ចប់នៅត្រឹម ដូចដែលលោកអ្នកបានអាន ដែលទំនងជាលោក លឺ ឡាយស្រេង នៅមិនទាន់មានឱកាស ដើម្បីសរសេរបន្ត ឬការជួបជាមួយលោក កែម ឡី បានបញ្ចប់នៅត្រឹមហ្នឹង៕
