ពលរដ្ឋខ្មែរមានប្រពៃណី លើកដៃសំពះគ្នាទៅវិញទៅមក មិនថាក្មេងចាស់ ប្រុសឬក៏ស្រីនោះទេ។ រាល់ការសំពះទាំងអស់នោះ វាមានលក្ខណៈ«ប្រាំប្រភេទ» ខុសៗគ្នា និងមានអត្ថន័យផ្សេងៗគ្នា។ ប៉ុន្តែចូរចោទជាសំនួរឡើង ថាតើកូនខ្មែរសព្វថ្ងៃ ចេះសំពរបានប៉ុន្មានយ៉ាង និងហ៊ានលើកដៃសំពះឬទេ?
កម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលឲ្យតម្លៃយ៉ាងខ្លាំង ទៅលើទំនៀមទំលាប់ ជាពិសេសបានប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន នូវព្រះពុទ្ធសាសនា។ ដូច្នេះ រាល់ការប្រតិបត្តិអ្វីក៏ដោយ មិនមែនចេះតែចង់ធ្វើ ហើយអាចធ្វើបានស្រេចនឹងចិត្តនោះទេ គឺខ្មែរមានរបៀបរបបច្បាស់លាស់ ជាពិសេសនៅពេលគេនិយាយដល់ ពីការ«សំពះ»។
រាប់តាំងពីការគោរពអារក្ខទេវតា ឆ្លងកាត់តាមស្ដេចផែនដី ឬព្រះសង្ឃ រហូតមកដល់មនុស្សធម្មតា ការសំពះរបស់ខ្មែរ សុទ្ធតែមានអត្ថន័យ នៅក្នុងការប្រើប្រាស់របស់វា។ ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ សូមលើកមករំលឹកជូន ពីការសំពះដ៏ទន់ភ្លន់ និងសុភាពរាបសារទាំងនេះ ដោយចែកចេញជា«ប្រាំប្រភេទ»៖
១) សំពះវ័យស្មើគ្នា៖ ត្រូវយកដៃទាំងពីរប្រណមម្រាមចូលគ្នា ឲ្យចេញជារៀងផ្កាឈូក រួចលើកឡើងត្រឹមដើមទ្រូង។
២) សំពះចំពោះវ័យចាស់ជាងគ្នា៖ ត្រូវយកដៃទាំងពីរប្រណមចូលគ្នា ហើយលើកកម្ពស់ចុងចង្ការ។
៣) សំពះចំពោះជីដូនជីតាឬគ្រូអាចារ្យ៖ ត្រូវយកដៃទាំងពីប្រណមចូលគ្នា ហើយលើកត្រឹមចុងច្រមុះ។
៤) សំពះព្រះមហាក្សត្រ ឬវត្ថុស័ក្កិសិទ្ធិ៖ ត្រូវលើកដៃសំពះចុងម្រាមដៃទាំងពីរ ត្រឹមគល់ចិញ្ចើម។
៥) សំពះព្រះរតនត្រ័យ ឬការបួងសួងផ្សេងៗ៖ គឺត្រូវលើកដៃទាំងពីរ ដាក់លើថ្ងាស មេដៃទាំងពីរត្រឹមគល់ចិញ្ចើម។
បែបសំពះទាំងប្រាំខាងលើ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពីភាពខុសគ្នា និងមានការគោរពផ្សេងៗគ្នា ហើយក្នុងនោះប្រជាជនខ្មែរជំនាន់មុន ឬអ្នកដែលបានសិក្សា ភាគច្រើនសុទ្ធតែបានដឹង និងប្រព្រឹត្តធ្វើជារៀងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
ព្រះតេជគុណ ហុក សាវណ្ណ ព្រះចៅអធិកាវត្ត សាមគ្គីរង្សី នៅប្រទេសកាណាដា ធ្លាប់មានសង្ឃដីកា ពីក្បួនខ្នាតនៃការសំពះរបស់ខ្មែរ ថាមានសភាពទន់ភ្លន់ និងរឹងមាំ ដែលជាទីចាប់អារម្មណ៍ នៃមនុស្សទាំងឡាយនៅលើពីភពលោក ដែលមានការគោរពផ្សេងៗពីគ្នា។ ហើយវាជាចំណុចសំខាន់ ដែលដក់ជាប់ក្នុងចិត្តកូនខ្មែរគ្រប់រូប នៅរៀងរាល់ពេលជូបគ្នា មិនថាគ្រាដំបូង ឬក៏បានបែកគ្នា ជាច្រើនថ្ងៃហើយនោះទេ។
ប៉ុន្តែសំនួរដែលត្រូវចោទសួរ ថាតើកូនខ្មែរក្នុសម័យនេះ ចេះប្រើប្រាស់ការសំពះ បានដូចម្ដេច និងដល់កម្រិតណា? កុំថាឡើយយុវជនយុវនារី ដែលគ្នាមិនសូវយល់ បើសូម្បីហ្វូងតារាដែលរះចិញ្ចែងចិញ្ចាច ពេញផ្ទៃមេឃស្រុកខ្មែរសព្វថ្ងៃនេះ ក៏កម្រនឹងឃើញថា ហ្វូងតារាដែលគួរតែផ្ដល់ជាគំរូ សម្រាប់វប្បធម៌ និងទំនៀមទំលាប់ជាតិទាំងនោះ លើកដៃមកសំពះទស្សនិកជនរបស់ខ្លួនណាស់។
បច្ចប្បន្ននេះ ភាសា«ថោកអ្វីនឹងដៃ» មិនសូវជាត្រូវបានគេចាប់អារម្មណ៍ទេ តែផ្ទុយទៅវិញ គេកំពុងតែភ្លេចខ្លួនថា បើដៃមិនហ៊ានធ្វើថោកហើយ គឺរូបគេទាំងមូលតែម្ដង ដែលកំពុង«ថោក»៕
សូមទស្សនាវីដេអូខាងក្រោម ហើយអាចរៀនធ្វើតាម៖
