ពីទីក្រុងហ្សឺណែវ (ស្វីស) ប្រមុខសិទ្ធិមនុស្ស អ.ស.ប អ្នកស្រី មីសែ្សល បាស្សេឡេត (Michelle Bachelet) បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ សម្តែងការព្រួយបារម្ភ ចំពោះការគាបសង្កត់ លើសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ នៅផ្នែកខ្លះនៃតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក នៅក្នុងអំឡុងពេល មានវិបត្ដិនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយមានប្រសាសន៍ថា វិធានការទាំងឡាយណា ដែលធ្វើឡើង ដើម្បីបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ត្រូវតែមានសមាមាត្រ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ដែលចេញផ្សាយ ក្នុងថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា បានឲ្យដឹងថា ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងតំបន់ មានរួចហើយនូវច្បាប់គ្រប់គ្រង ដែលគេហៅថា “ព័ត៌មានមិនពិត” និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ តាមអនឡាញដែលលើកឡើង ពីកង្វល់អំពីសិទ្ធិមនុស្ស ហើយត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ ក្នុងបរិបទផ្សេងទៀត ដើម្បីរារាំងការនិយាយស្តីស្របច្បាប់ ជាពិសេស ការជជែកដេញដោល ជាសាធារណៈ ការរិះគន់អំពីគោលនយោបាយ របស់រដ្ឋាភិបាល និងការបង្ក្រាបសេរីភាព ក្នុងការបញ្ចេញមតិ។
ឧត្តមស្នងការសិទ្ធិមនុស្ស អ.ស.ប អ្នកស្រី បាស្សេឡេត បានមានប្រសាសន៍ថា ជំងឺកូវីដ-១៩ ត្រូវបានគេមើលឃើញ ពីការរឹតត្បិតបន្ថែមទៀត លើការនិយាយស្តី នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន អមដោយការចាប់ខ្លួន និងការឃុំខ្លួនអ្នកទាំងឡាយ ដែលនិយាយរិះគន់ ចំពោះការឆ្លើយតប របស់រដ្ឋាភិបាល ឬគ្រាន់តែចែករំលែកព័ត៌មាន ឬទស្សនៈ អំពីជំងឺរាតត្បាតនេះ។
ការចាប់ខ្លួន ដោយសារតែការបង្ហាញមតិមិនពេញចិត្ត ឬដែលអះអាងថា បានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត តាមរយៈសារព័ត៌មាន និងបណ្តាញសង្គម ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា មាននៅប្រទេសបង់ក្លាដែស កម្ពុជា ចិន ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ភូមា នេប៉ាល់ ហ្វីលីពីន ស្រីលង្កា ថៃ និងវៀតណាម។
នៅប្រទេសកម្ពុជា ការិយាល័យឧត្តមស្នងការ អ.ស.ប ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (ការិយាល័យ OHCHR) បានចងក្រងជាឯកសារ ទាក់ទងនឹងការចាប់ខ្លួនមនុស្ស ចំនួន ៣០នាក់ រាប់ទាំងស្ត្រីប្រាំមួយនាក់ និងក្មេងស្រីម្នាក់ អាយុ ១៤ឆ្នាំ ដោយសារតែការនិយាយអត្ថាធិប្បាយ ជាសាធារណៈ និងការបង្ហោះលើបណ្តាញសង្គម ទាក់ទងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩។
ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រមួយនេះ មនុស្សមួយចំនួន ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ឬព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ការញុះញង់ ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងរៀបចំផែនការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។ មនុស្សចំនួនដប់បួននាក់ កំពុងស្ថិតក្នុងការឃុំខ្លួននៅឡើយ ក្នុងនោះ ១០ នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានប្រកាសរំលាយហើយនោះ។
ឧត្តមស្នងការបានទទួលស្គាល់ ពីភាពចាំបាច់ ក្នុងការទប់ស្កាត់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬព័ត៌មានមិនពិត ដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ ដល់សុខភាពសាធារណៈ ឬការញុះញង់ ឱ្យមានការខឹងស្អប់ ចំពោះក្រុមជនជាតិភាគតិចផ្សេងៗ ប៉ុន្តែថា ការនេះមិនគួរបណ្តាល ឱ្យមានការរឹតត្បិត លើការបញ្ចេញមតិផ្ទាល់ខ្លួន ដោយមានបំណង ឬដោយអចេតនា ដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ ការជឿទុកចិត្តឡើយ។
អ្នកស្រី មីសែ្សល បាស្សេឡេត មានប្រសាសន៍ទៀតថា៖
«ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលទាំងឡាយ មានផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់ ក្នុងការគ្រប់គ្រង ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ក្នុងបរិបទ ដែលងាយនឹងបង្កជាហេតុ និងងាយរងគ្រោះនេះក៏ដោយ ក៏ផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់នោះ ត្រូវតែមានសមាមាត្រ និងការពារសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិផងដែរ។»
«នៅក្នុងគ្រាលំបាក ដែលមិនច្បាស់លាស់នេះ អ្នកជំនាញវេជ្ជសាស្រ្ត អ្នកកាសែត អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសាធារណជនទូទៅ ត្រូវតែបានអនុញ្ញាត ឱ្យបញ្ចេញមតិយោបល់ លើប្រធានបទសំខាន់ៗ ដែលជាផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ដូចជា ការផ្តល់កិច្ចគាំពារសុខភាព និងការគ្រប់គ្រងវិបត្តិសុខភាព និងសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងការចែកចាយជំនួយសង្គ្រោះ។»
ប្រមុខសិទ្ធិមនុស្ស របស់អង្គការពិភពលោក បានអះអាងទៀតថា៖
«វិបត្តិនេះ មិនគួរត្រូវបានប្រើប្រាស់ ដើម្បីរឹតត្បិតមតិប្រឆាំង ឬលំហូរដោយសេរី នៃព័ត៌មាន និងការជជែកដេញដោលឡើយ។ ចម្រុះភាពនៃទស្សនៈ នឹងជំរុញឱ្យមានការយល់ដឹង កាន់តែច្រើនថែមទៀត អំពីបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗ ដែលយើងជួបប្រទះ និងជួយយើង ឱ្យរិតតែជំនះបាន នូវបញ្ហាទាំងនោះ។»
«វាក៏ជួយប្រទេសនានា ឱ្យមានការជជែកដេញដោល ដ៏រស់រវើក អំពីឫសគល់នៃបញ្ហា និងការអនុវត្តល្អៗ ដែលចាំបាច់ ដើម្បីជំនះផលប៉ះពាល់ ខាងសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម រយៈពេលវែង និងផលប៉ះពាល់ដទៃផ្សេងទៀត។ ការជជែកដេញដោលនេះ មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ប្រទេសទាំងឡាយ ក្នុងការកសាងស្តារឡើងវិញ បន្ទាប់ពីមានវិបត្តិ៕»
បណ្ដាប្រទេស នៅតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីភិក ដែលមាននៅក្នុងបញ្ជី របស់ស្នងការ អ.ស.ប ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស រួមមាន បង់ក្លាដេស កម្ពុជា ចិន ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ភូមា នេប៉ាល់ ហ្វីលីពីន ស្រីលង្កា ថៃ និងវៀតណាម៕
