កិច្ចសម្ភាស

អ៊ីវង់ ហែម ៖ លំអងផេះផង់​នៃ​«វិស័យភាពយន្ត​ខ្មែរ» នៅ​ក្រោយ​សង្រ្គាម

នៅទសវត្សឆ្នាំ៦០ វិស័យភាពយន្ត​ខ្មែរ បានងើបឡើងយ៉ាងខ្ពស់ត្រដែត ហើយបាន​ធ្លាក់​មកដល់ ​សឹងតែ​ចំណុចសូន្យ នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាម ជាពិសេស​នៅក្នុង​របប​វាលពិឃាត បីឆ្នាំ ប្រាំបីខែ ម្ភៃថ្ងៃ។ វិស័យ​ភាពយន្ដ​ខ្មែរនេះ បានងើបឡើងមកវិញ នៅចុង​ទសវត្សឆ្នាំ ៨០ ក្រោយសង្រ្គាម ហើយបានធ្លាក់ដាំដូង​ចុះ​មក​វិញ​យ៉ាង​លឿនទៀត តែ​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំក្រោយមកប៉ុណ្ណោះ។

លោក អ៊ីវង់ ហែម ជាសមិទ្ធិករភាពយន្ដម្នាក់ ក្នុង​ចំណោម​សមិទ្ធិករភាពយន្ដដទៃទៀត ដែលបាននៅរួចរស់មាន ជីវិតពីសង្រ្គាម ហើយបានចូលរួម​ស្ដារ​វិស័យ​នេះ​ នៅចុង​ទសវត្សទី៨០នោះ ជាមួយនឹង​ភាពយន្ដ​ដំបូងមួយ​របស់លោក មាន​ចំណងជើង​ថា «ស្រមោល​អន្ធកាល»។

ដើម្បីជាការគោរពដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោក អ៊ីវង់ ហែម ដែលបានទទួលមរណៈភាព កាល​ពីថ្ងៃទី៨ ​ខែ​សីហា ឆ្នាំ២០១២​កន្លងទៅ ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ សូមបង្ហាញ​ជូន​នូវកិច្ចសំភាសមួយ ក៏ដូច​ជា​ប្រវត្តិ​សង្ខេប នៃជីវិតរបស់សមិទ្ធិកររូបនេះ រៀបរៀង​ដោយ​អ្នកកាសែតបារាំង លោក ឡឺបា អាឡាំង (LEBAS Alain) ហើយ​បានផ្សាយនៅក្នុង​កាសែតបារាំង លីបេរ៉ាទីយ៉ុង (Libération) តាំងពីថ្ងៃ១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៩៧​។

សូម​បញ្ជាក់ថា រាល់ព្រឹត្តិការណ៍នៅក្នុងអត្ថបទខាងក្រោមនេះ អាចជាព្រឹត្តិការណ៍ ដែល​កើតមាន តែ​នៅ​ជុំវិញ​សម័យកាលនៃឆ្នាំ ដែលកាសែតបារាំងបានចុះផ្សាយ ហើយអាច​មិនមែន ជា​ព្រឹត្តិការណ៍​​ដែល​កើត​មាន​ នៅ​ថ្ងៃនេះទេ។

អ៊ីវង់ ហែម និមិត្តរូបនៃ«វិស័យភាពយន្ត​ខ្មែរ» ដែលបាន​ស្លាប់ជា​មួយ​សង្គ្រាម

«វិស័យភាពយន្តខ្មែរ លែងមានវត្តមានទៀតហើយ» ក្រោយពីសម័យកាល​ដ៏រុងរឿង​នៃវិស័យសិល្បៈទី៧ លោក អ៊ីវង់ ហែម បាននិយាយថា លោកបានឆ្លងកាត់​ការលេបថ្ម​លេបគ្រួស យ៉ាងជូរចត់មួយ នៅ​ក្នុង​ឆាក​ជីវិតរបស់លោក។ ក្នុងទសវត្សន៍ ឆ្នាំ៦០ ដែល​ជាសម័យកាលដ៏រុងរឿង នៃវិស័យភាពយន្តខ្មែរ លោកមាន​ស្ទូឌីយ៉ូថតកុន​ផ្ទាល់ខ្លួនមួយ សំរាប់ថត​ភាពយន្ត ទំហំ១៦មម ដើម្បីសម្រេចនូវបំណងប្រាថ្នារបស់លោក។ នៅរាជធានី​ភ្នំពេញនាសម័យនោះ ខ្សែភាពយន្តរបស់លោក ត្រូវបាន ចាក់បញ្ចាំងនៅរោងភាពយន្ដ​ជាង​៣០​រោង។

បច្ចុប្បន្ននេះ លោកបានផលិត ជាខ្សែវីដេអូខ្លីៗ សំរាប់ការអប់រំ ឲ្យ​អង្គការ យូនីសែហ្វ (Unicef) ដោយ​ប្រើម៉ាស៊ីនថតវីដេអូជាកាសែត វីអេជអែស (Caméscope VHS)។ លោក​បានសម្តែង ការសោក​ស្តាយ​ថា៖ «បើមិនធ្វើដូច្នេះទេ ខ្ញុំមិនអាចចិញ្ចឹម​គ្រួសារ​របស់​ខ្ញុំបានទេ។»

អ្វីដែលយើងមើលនៅក្នុងភាពយន្ដជំរើស ដែលគេបានដាក់បញ្ចាំង នៅក្នុង​មហោស្រព​ភាពយន្ដ និងរូបភាព ប៊ីយាំងណាល់ (Biennale) ដែលបានបញ្ចប់ទៅ កាលពីថ្ងៃទីទី៥ មេសាកន្លងទៅ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ធ្វើ​អោយ​យើងមិនពិបាកយល់ នូវអ្វី ដែលលោក អ៊ីវង់ ហែម និយាយពីខាងលើនោះទេ។

នៅក្នុងមហោស្រព គេមើល​ឃើញមានតែ​ភាពយន្ដ​ប៉ុន្មាន​ប៉ុណ្ណោះ ដែលបានដាក់បញ្ចាំង ក្នុងនោះ​ខ្សែភាពយន្ត​ថ្មីស្រឡាង​មួយ ជា​ស្នា​ព្រះហស្ថ​​របស់ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ (ព្រះ​មហាក្សត្រ​​របស់ប្រទេស​កម្ពុជា​​នៅពេលនោះ ហើយ​ព្រះអង្គ​ជាអ្នក​និពន្ធផង ជាង​គំនូរ អ្នកនិពន្ធភ្លេង អ្នកលេងភ្លេង តួសម្តែង និងជាសមិទ្ធិករ ដែលបានផលិត​ខ្សែភាពយន្ត​ ជា​ច្រើន​ផង) ត្រូវបានអ្នករៀបចំ​ចាត់ចែង​មហោស្រព​បារាំង ចាក់​បញ្ចាំង​នៅក្នុងពិធី​​បើក​មហោ​ស្រពដំបូង ដើម្បី​ជាការគោរព​ដល់​ព្រះរាជ​បល័ង្គ​ខ្មែរ។ ខ្សែរភាពយន្ដនេះ ជា​ការផលិតរួម​រវាង​ផលិតកម្ម បារាំង-ខ្មែរ មានឈ្មោះថា វ៉ារ៉ង់ (Varan)។

បន្ទាប់មកទៀត គេបាន​បញ្ចាំង​ខ្សែភាពយន្ត​ ចំនួន​៣ទៀត ដែល​ជា​សមិទ្ធិផល របស់​លោក លី ប៊ុនយីម តាំងពី​ទស្សវត្សឆ្នាំ ៦០ និង រឿង«ស្រមោលអន្ធកាល» ជា​ភាពយន្ដ​ឃោសនា អោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលដឹកនាំថតដោយលោក អ៊ីវង់ ហែម នេះ ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៨៨។

៣ឆ្នាំ ប្រាំបីខែ ម្ភែថ្ងៃ នៃការរស់នៅ​ប្រកបដោយ​ការភ័យ​ខ្លាច

វាសនារបស់លោក អ៊ីវង់ ហែម និងរបស់វិស័យ សិល្បៈទី៧ គឺស្ថិតនៅលើដងវិថីតែមួយ នឹង​វាសនា​របស់​ប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបានរំលឹកដែរថា៖ «ភាពយន្តខ្មែរសម័យមុន មាន​គុណភាព​​ស្មើនឹងភាពយន្តថៃ​ សព្វ​ថ្ងៃនេះ»។

គឺបងស្រីរបស់លោក ឈ្មោះ ម៉ារី ហែម ជាអ្នក​ត្រួសត្រាយផ្លូវ​សំរាប់លោក។ នៅឆ្នាំ​១៩៦២ សមិទ្ធិករ​ភាពយន្តបារាំង លោក ម៉ាកសែល កាមុស (Marcel Camus) បានធ្វើដំណើរ​មក​ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បី​ថតរឿង «បក្សីនៃថានសួគ៌» ដែលមាន​នាង ម៉ារី ហែម នេះជាតួអង្គ​ស្រី។ លោក អ៊ីវង់ ហែម ពេលនោះ​​អាយុ ២០ ឆ្នាំ មានអារម្មណ៍​រំភើប​ជាខ្លាំង ដោយបាន​ឃើញ​​ពី «ភាពអស្ចារ្យនៃ​កន្លែងថត ខ្សែភាពយន្ត» ហើយ​​លោក​​ក៏បាន​ចុះឈ្មោះ​រៀន​ពី​ចំងាយ ជាមួយនឹងវិទ្យាស្ថាន​ជាន់ខ្ពស់​​នៃភាពយន្ត (Idhec) ក្នុងប្រទេស​បារាំង។

បន្ទាប់​មកទៀត លោកបានធ្វើដំណើរ ទៅកាន់ប្រទេសបារាំង ដើម្បីចុះកម្មសិក្សា ហើយ​បាន​ទិញ​ម៉ាស៊ីន​ថត​កុន​ទីមួយ ​របស់លោក​ខ្នាត១៦មម។ រវាងឆ្នាំ ១៩៦៥ និង ១៩៧០ លោក​​បានផលិតខ្សែភាពយន្ត​បាន​ជាង​២០រឿង។ លោកបាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំបាន​ត្រៀមថតខ្សែភាពយន្ត ទំហំ៣៥មម នៅ​ពេល​ដែល​​សង្គ្រាម​​បានផ្ទុះឡើង»។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមនិយមម៉ៅ បានវាយកាន់កាប់​រាជធានីភ្នំពេញ ពីរបបលន់ ណុល។ ជាលទ្ធផល នៃការ​កាន់អំណាចអស់ រយះពេល​​ជាងបីឆ្នាំរបស់របបវាលពិឃាត គឺ​ប្រជាជនស្លូតត្រង់ ចំនួនពី១លានកន្លះ ទៅ​២លាននាក់ ត្រូវនឹងមួយភាគបី នៃ​ប្រជាជន​សរុប បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។ លោក អ៊ីវង់ ពុំមានអ្វីបន្ថែមច្រើនទេ ដោយគ្រាន់តែ​និយាយ​ថា៖

«ខ្មែរក្រហមបានសំលាប់ប្រពន្ធ និងកូនទាំងបួនរបស់ខ្ញុំ។»

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពរបស់ប្រទេសវៀតណាម បានបណ្តេញខ្មែរក្រហមចេញពីអំណាច ហើយបានដាក់​បន្តុប​របប​កុម្មុយនីសមួយទៀត នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ លោក អ៊ីវង់ ហែម រើសប្រមូលបាន​ម៉ាស៊ីនថតចំនួន ៧គ្រឿង ដែលគេបោះបង់ ចោលនៅតាមផ្លូវ កណ្ដាល​រាជធានី ហើយលោកបានជួសជុល​ឲ្យដំណើរការ​ បានពីរគ្រឿង ប៉ុន្តែមិនអាច​ថតភាពយន្ត​បានទេ។

លោកបានធ្វើ ដំណើរទៅមកពីភ្នំពេញ ទៅ ព្រៃនគរ (ទីក្រុង​ហូជីមីញសព្វថ្ងៃ) ដើម្បី​ធ្វើការ​ផ្តោះប្តូរសំភារៈ ដែល​ទាហានអាមេរិក បានបន្សល់ទុកនៅទីនោះ។ បន្តិច​ម្តងៗ លោកបាន​សាងសង់​ឡើងវិញ នូវស្ទូឌីយ៉ូថតកុន ដែលមានលក្ខណៈចំរុះមួយ។ នៅគ្រានោះហើយ ដែល​លោកបានរៀបការសារជាថ្មី ជាមួយនឹងប្អូនថ្លៃរបស់លោក ហើយបង្កើតបាន​កូន​បួន​នាក់​​​មកទៀត។

លោក​បាននិយាយ ដោយ​អ៊ឹមអៀន​ខ្លះៗ​ថា៖

«ខ្ញុំមានកូនបួននាក់ ដែលត្រូវ​ខ្មែរក្រហម​សំលាប់ចោល ហើយ​ឥឡូវ​នេះ ខ្ញុំមានកូន បួន​នាក់​ទៀត។ បើនិយាយមែនទែនទៅ គឺ​បួន​ទៅ​បួនមក មិនមានអ្វីផ្លាស់ប្តូរទេ។»

លុះត្រាមកដល់ឆ្នាំ១៩៨៨ ទើបសមិទ្ធិករភាពយន្តរូបនេះ ទទួលបានការអនុញ្ញាត ក្នុង​ការថតខ្សែ​ភាពយន្ត ​​សារជាថ្មី។ ដោយសារហេតុនេះហើយ ទើបខ្សែភាពយន្ត​«ស្រមោល​អន្ធកាល» ត្រូវបានចាប់​កំណើត ហើយជាខ្សែ​ភាពយន្ត​ឃោសនា អោយរបបមួយ ដែល​លើក​បន្តុបឡើង​ដោយវៀតណាម មាន​លក្ខណៈ​​ប្រហាក់ប្រហែល នឹង​ភាពយន្ដ​អាមេរិកាំង​ឈ្មោះ «វាលពិឃាត»។

ទោះបីជាខ្សែភាពយន្ដ«ស្រមោល​អន្ធកាល» ត្រូវ​បាន​ផលិត និងផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុ ដោយ​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅពេលនោះក៏ដោយ ក៏វានៅតែជា ខ្សែ​ភាពយន្ត ដែលកើត​ចេញ​​​ពីបាតដៃ​របស់លោកដដែល។

លោក អ៊ីវង់ ហែម បាននិយាយការពារស្នាដៃលោក​ថា៖ «វា​ប្រាកដ​​ណាស់ ដែលថាខ្សែ​ភាពយន្តនេះ គឺជា​រឿងប្រឌិត​សំរាប់ឃោសនា។ ប៉ុន្តែ បើនិយាយពី​បច្ចេកទេស​ថត និង​គុណភាព​ផ្នែកសិល្បៈ វាគឺជា​ជោគជ័យ​មួយ។»

លោកបានបន្ថែមថា៖ «វាជាការពិត ដែល​វៀតណាម​​បាន​ជួយ​សង្គ្រោះយើង ពី​កណ្តាប់​ដៃ​ខ្មែរក្រហម។» តែជា​រឿងមួយ​ពិបាក សំរាប់ទស្សនិកជនខ្មែរ ក្នុងការ​ទទួល​យក ពីព្រោះថា អ្នក​រំដោះពួកគេ ក៏ជាសត្រូវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់ពួកគេដែរ។

គ្មានទេការសងសឹក!

នៅឆ្នាំ ១៩៩០ ប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្ដើមរស់រាន​មានជីវិតឡើងវិញ នៅសឹង​គ្រប់​វិស័យ រាប់ទាំង​«វិស័យភាពយន្ត​ខ្មែរ»​ផង។ បន្ទាប់ពីបាន​រួច​ផុត ពីការហាមឃាត់ នៅក្នុងរបប​កុម្មុយនីស លោក អ៊ីវង់ ហែម បានផលិតចេញ​នូវខ្សែភាពយន្តមួយ មាន​ចំណងជើងថា «មហិច្ឆតាបីសាច» ដែលដក​ស្រង់​​ពីរឿងព្រេងខ្មែរ។ អ្នកផ្គត់ផ្គង់ហិរញ្ញវត្ថុ សំរាប់ថត​រឿង​នេះ គឺខ្មែរដែលរស់នៅឯនាយ សមុទ្រ។

ខ្សែភាពយន្តនេះបានបកស្រាយ អំពីការសងសឹក៖ មានមហេសីស្ដេច​មួយអង្គ បានលង់​ស្រលាញ់ធ្មប់ប្រុសម្នាក់ រហូតមានផ្ទៃពោះ។ ស្តេចមានសេចក្តីក្រេវក្រោដយ៉ាងខ្លាំង ហើយ​បានប្រហារជីវិតមហេសីនោះ ប៉ុន្តែ​ព្រះមហេសី​នោះ នៅតែប្រសូតបានបុត្រមួយ ដែល​មាន​​រូបរាង​​ជា​បីសាច។ រាជបុត្រា​ស្នងរាជ ក៏បានលង់ស្នេហ៍​នឹងបីសាចនេះទៀត ហើយ ក៏បង្កើតបាន​​កូនបីសាច​ម្នាក់​ទៀត។

ជា​សារ​មួយ ដែលឆ្លុះឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់៖ នៅប្រទេសកម្ពុជាដែលកាន់ ព្រះពុទ្ធសាសនា​ជា​យូរ​មក​ហើយ​នោះ ការសងសឹកមិនដូចជាចំណី ដែលត្រូវតែទទួលទានភ្លាមៗ ទាំងត្រជាក់​ឬក្ដៅ​នោះទេ។

លោក អ៊ីវង់ ហែម បានបញ្ជាក់ថា៖ «យើងត្រូវចេះអធ្យាស្រ័យគ្នា ហើយខ្មែរក្រហម​ក៏ជាខ្មែរ​ដែរ។ ការសង​សឹកទៅវិញទៅមក វានឹងក្លាយជាសង្គ្រាម ហើយយើងភ័យខ្លាច​នឹងសង្គ្រាម​ណាស់។»

វិស័យភាពយន្ត​ខ្មែរ និងសមិទ្ធិករបីរូប

ខ្សែភាពយន្តរឿង​«ស្រមោលអន្ធការ» និង«មហិច្ឆតាបីសាច» គឺជាខ្សែភាពយន្ត​តែ​ពីរខ្សែ​គត់ដែលលោក អ៊ីវង់ ហែម បាន ថតប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ លោកមានគំរោង​ផ្សេង​ទៀត​ជាច្រើន។ ប៉ុន្តែលោកបដិសេធ មិនផលិតឲ្យ​ចេញ​ជារូបរាង ដោយធ្លោយ​ជា​សំដីថា «វាមានហនិភ័យច្រើនជ្រុល»។

ខ្មែរក្រហមបាន​បំផ្លាញ​ នូវសិល្បះទី៧ដល់ឬសគល់ ហើយសព្វថ្ងៃ ច្បាប់រក្សាសិទ្ធ និង​ការពារ​កម្មសិទ្ធបញ្ញា​ នៅខ្វះចន្លោះ លំហូរចូលដោយ​ខ្វះ​ការត្រួតពិនិត្យ នៃភាពយន្ដបរទេស និង​ការករកើត​ នៃ​ផលិតកម្ម​វីដេអូ​តូចៗ​ជាច្រើន ជា​ហេតុធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ ដល់ការរស់រាន​​មាន​ជីវិត​​​ នៃវិស័យភាពយន្ដ។

លោក​លើកឡើងដូច្នេះថា៖

«បើ​អ្នក​ខំប្រឹងថតកុន ដោយប្រើបច្ចេកវិទ្យាទំហំ ១៦មម នៅ​ថ្ងៃនេះ តែនៅថ្ងៃស្អែក អ្នក​នឹងឃើញ សមិទ្ធិផលរបស់​អ្នកនេះ មានគេលួចចម្លង​ដាក់​លក់ ក្នុងតំលៃ​តែ២ដុល្លារ​ប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងទីផ្សារនានា នៃរាជធានីភ្នំពេញ។»

ជា​មូលហេតុ​ចំបង​មួយ ដែលសូម្បីតែលោក លី ប៊ុនយីម សមិទ្ធិករជើងចាស់ដែរនោះ ក៏​លោក​មិន​ផលិត​ឡើង​វិញដែរ។ នៅរាជធានី​ភ្នំពេញ មានរោងភាពយន្តចាស់ៗ ប្រមាណ​ជាបី ទៅបួនរោងប៉ុណ្ណោះ ដែលបញ្ចាំង​ភាពយន្ដ​ មកពីប្រទេសថៃ ឬមកពីចិនហុងកុង។

នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាមួយ ទាក់ទងនឹងខ្សែភាពយន្ត ប្រព្រឹត្តិឡើងនៅ​សកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ន​ភ្នំពេញ និស្សិត​ម្នាក់​បានត្អូញថា៖

«ក្រៅពីម៉ោងបញ្ចាំង ដែលជារឿយៗ​យឺតជាង​ម៉ោងកំណត់នោះ នៅក្នុងរោងកុន​មាន​សភាព​​ក្តៅ​ស្អុះស្អាប់ ហើយតំលៃសំបុត្រ ក៏ថ្លៃ​ណាស់ដែរ (ពី២៥០០រៀល ទៅ ៥០០០រៀល)។ តែបើខ្ញុំ​ជួល​កាសែតវិញ ខ្ញុំចំណាយត្រឹមតែ ៥០០រៀលប៉ុណ្ណោះ ហើយខ្ញុំអាចទុកវា ដល់ទៅមួយសប្តាហ៍។»

ប្រធាននាយកដ្ឋានភាពយន្ត នៃក្រសួងវប្បធម៌របស់ប្រទេសកម្ពុជា បានរៀបរាប់ក្នុង​កាសែត​ភ្នំពេញប៉ុស្តិ ប៉ុន្មានថ្ងៃ​មុនការបើកមហោស្រព ប៊ីយាំងណាល់ (Biennale) នោះថា៖

«ព្រះមហាក្សត្រតែមួយអង្គគត់ ដែល​ហ៊ាន​ផលិត​ខ្សែភាពយន្ត។ ចំណែកឯ​សមិទ្ធករ​ដទៃទៀត ត្រូវមានអាជីពផ្សេងទៀត ដើម្បីរស់។»

ចន្លោះពី​ឆ្នាំ១៩៦៦ ដល់១៩៩៥​ ព្រះរាជបល័ង្គ​ផលិតភាពយន្ត​បានចំនួន២៤ ។ មាន​ខ្សែ​ភាពយន្តខ្លះ មាន​លក្ខណៈ​ជា​ភាពយន្ដស្នេហា ហើយមានរយៈពេល ដល់ទៅបួនម៉ោង។ ពាក្យសន្ទនា ក្នុងខ្សែភាពយន្តមាន​លក្ខណៈ​យឺតៗ ហើយតួសម្តែងភាគច្រើន សុទ្ធតែ​ជា​ព្រះញាតិវង្ស រឺមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់។

ដោយត្រូវគេវាយប្រហារ​ជា​ញឹក​ញាប់ ​ទៅ​លើគុណភាព​សិល្បៈ​របស់ទ្រង់ ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ តែង​មានបន្ទូលការពារថា៖ «ភាពយន្ត​ទាំងនេះ សុទ្ធសឹងជាខ្សែភាពយន្ត​ឯកសារ»។

ទោះបីជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ លោកមានអាយុ​៥៥ឆ្នាំហើយ​ក៏ដោយ លោក អ៊ីវង់ ហែម នៅតែ​រក្សា​ក្តីសង្ឃឹម​របស់​លោកជានិច្ច។ រូបលោក និងលោក លី ប៊ុនយីម បានកំពុងបង្វឹក​ក្មេង​ជំនាន់​ក្រោយ ប្រហែលជា ៣០នាក់ ដោយ​ឥតបង់ថ្លៃ នៅនឹងគេហដ្ឋានរបស់លោក អ៊ីវង់ ហែម។ លោក អ៊ីវង់ ហែម ទទួលបន្ទុកបង្ហាត់ក្មេងៗ ដែល​មាន​បំណងចង់ក្លាយ​ជា​សមិទ្ធិករ​ភាពយន្ដ ឯលោក លី ប៊ុនយីម បង្ហាត់ផ្នែកនាដកម្ម​ដល់សិស្ស​ដទៃ​ទៀត។

លោក​ទាំងពីរបានអះអាងថា៖

«ការផលិត ភាពយន្តជារឿងមួយ តែបង្ហាត់ក្មេង​ជំនាន់​ក្រោយ ជា​អាទិភាព​របស់​ពួកយើង ដែលយើងត្រូវធ្វើ ហើយវាជាសាលាភាពយន្ដ តែមួយ​គត់​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា»។

ក្នុងចំនោមសមិទ្ធិករភាពយន្ត ប្រមាណជា១៨០នាក់ ដែលយើងបានស្គាល់​ក្នុងទសវត្ស​ឆ្នាំទី៦០ មានតែ​៣នាក់​​ប៉ុណ្ណោះ (លោក អ៊ីវង់ ហែម លោកលី ប៊ុនយីម និងលោក ម៉ៅ អាយុទ្ធ) ដែលនៅបន្តធ្វើការ នៅក្នុង​វិស័យ​ភាពយន្ត។ ចំណែកឯ សមិទ្ធិករដទៃទៀត​បាន​ស្លាប់ និងខ្លះទៀតបាននិរទេសខ្លួន​ ទៅរស់នៅក្រៅ​ប្រទេស៕

សុខជា រស្មី

អ្នកសារព័ត៌មាន និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវ នៃទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ។ អ្នកនាង សុខជា រស្មី មានជំនាញខាងបកប្រែ ការស្រាវជ្រាវ និពន្ធ និងជីវិត។