អនុប្រធានទីមួយនៃរដ្ឋសភា និងជាអនុប្រធាន គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ដែលជាតំណាងរាស្ត្រ​មួយ​រូប​នោះ ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កោះអញ្ជើញ ឲ្យចូលបំភ្លឺ នៅចំពោះមុខតំណាងអយ្យការ អមសាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមេសាខាងមុខ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីហិង្សា នៅផ្លូវវ៉េងស្រេង ដែលបង្កឲ្យមាន​មនុស្ស​ស្លាប់ និង​របួស​ជា​ច្រើន​នាក់ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៤កន្លងមក។

សំនួរសួរថា តើការកោះហៅរបស់តុលាការ ដែលបានធ្វើទៅលើ តំណាងរាស្ត្រ នៅ​ក្នុង​អភ័យ​ឯក​សិទ្ធ​សភា ការពារ​ដោយ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញជាតិ បែបនេះ តើអាចទៅរួចឬទេ?

ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ បានសុំអញ្ជើញលោក អំ សំអាត ប្រធានផ្នែកបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេត របស់អង្គការ​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ មកធ្វើការបកស្រាយ ទៅតាមផ្លូវច្បាប់ថា លោក កឹម សុខា អាចចូលទៅតាមការកោះ របស់​តុលាការ​​បាន។ តែក្រោយការសាកសួរ តុលាការពុំមានសិទ្ធិ ក្នុងការចោទប្រកាន់ ឬឃាត់ខ្លួនឡើយ បើទោះជា​តុលាការ​នោះ បញ្ជាក់​ថារកឃើញ មានការពាក់ព័ន្ធក៏ដោយ ព្រោះនេះ មិនមែនជាបទល្មើស ជាក់ស្តែង។ លោក អំ សំអាត បាន​បញ្ជាក់​ថា៖ «នៅ​ក្នុង​ដីកា មិនទាន់បញ្ជាក់ ពីការចោទប្រកាន់នៅឡើយ គ្រាន់តែជាការសាកសួររប៉ុណ្ណោះ»។

ចំពោះចំណាត់ការ របស់តុលាការ ក្រោមដីកាកោះនេះ ត្រូវបានមន្រ្តីសង្គមស៊ីវិល បញ្ជាក់បន្តទៀតថា មិនអាចទៅ​រួច​ឡើយ ក្នុងករណីធ្វើការចោទប្រកាន់ ឬឃាត់ខ្លួននោះ ព្រោះលោក កឹម សុខា មានអភ័យឯកសិទ្ធិសភា ដែលទាមទារ ឲ្យ​មាន​ការ​ព្យួរ​អភ័យឯកសិទ្ធិនេះ ជាមុន ដោយតំណាងរាស្រ្តសមាជិករដ្ឋសភា ក្រោមសម្លេង ២ភាគ៣។ លោក អំ សំអាត បាន​ថ្លែង​ថា៖ «ឃាត់​ខ្លួន​មិន​បាន​ទេ ព្រោះមិនមែន ជាបទល្មើសជាក់ស្តែង ហើយជាបទឧក្រិដ្ឋ ទើបអាចឃាត់ខ្លួនបាន។ (...) សូម្បី​តែ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​នោះ ក៏មិនអាចធ្វើទៅបានដែរ ទាល់តែ តុលាការចាំបាច់ ត្រូវធ្វើការស្នើសុំ ទៅរដ្ឋសភា​ជា​មុន ក្នុង​ការ​ស្នើ​សុំ ឲ្យ​មាន​ការ​ដក​អភ័យឯកសិទ្ធិសភា ក្រោមសម្លេង ២ភាគ៣។»

ទស្សនាវដ្តី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែម ពីលោក មុត ចន្ថា ប្រធានខុទ្ទកាល័យរបស់លោក កឹម សុខា បានទេក្នុងថ្ងៃនេះ ដោយទូរស័ព្ទរបស់លោក ជាប់រវល់។

សំណុំរឿងផ្លូវវ៉េងស្រេងនេះ ត្រូវបានមន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យ សាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ឡុង ឌីម៉ង់ ធ្លាប់ប្រាប់វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ថា នៅមិនទាន់បិទបញ្ចប់ ការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យ ក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ ក៏បាន​អះ​អាងដែរថា ក្រសួងមហាផ្ទៃ មិនដែលបោះបង់ សំណុំរឿងណាមួយចោលទេ ហើយសំណុំរឿងទាក់ទង នឹងការសម្លាប់​មនុស្ស​នោះ មិនអាចរលត់បណ្ដឹងអាជ្ញានោះឡើយ។

បង្វែអារម្មណ៍ ... គម្រាម!

យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក សំអាត់ បានចាត់ទុកថា ទាំងអស់នេះជារឿង«នយោបាយ» ក្នុងការបង្វែរទិសដៅ ការចាប់​អារម្មណ៍ពីសាធារណៈជន ចេញពីការបញ្ហាច្បាប់ គ.ជ.ប។ ហើយដីកាកោះនេះទៀតសោធ ក៏ជាការគម្រាមមួយ ទៅលើ​គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងការបង្ខំឲ្យទទួលឯកភាព នូវសមាសភាព គ.ជ.ប និងចូលរួមគាំទ្រ លើច្បាប់ស្តីពី​ការគ្រង់​គ្រង​អង្គការសមាគម នាចុងខែ៤ និងដើមខែ៥ប៉ុណ្ណោះ។ មន្ត្រីជំនាញខាងការស៊ើបអង្កេត ករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ បានថ្លែងថា៖ «គេរៀបចំ ឲ្យមានការចាប់អារម្ភណ៍ លើឯកឧត្តម កឹម សុខា កុំឲ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ លើសមាសភាព​សមាជិកគ.ជ.ប និងច្បាប់ពាក់ព័ន្ធនឹង គ.ជ.ប។ (...) ជាសម្ពាធមួយ ដែលនឹងអាចបង្ខំឲ្យ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចូល​រួម​អនុម័ត​ច្បាប់ក្រោយ ដែលទាក់ទងនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។»

តាមមាត្រា៨០ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញាកម្ពុជា បានចែងថា៖ «តំណាងរាស្ត្រ មានអភ័យឯកសិទ្ធិសភា។ តំណាងរាស្ត្ររូប​ណា​ក៏​ដោយ មិន​អាច​ត្រូវបានចោទប្រកាន់ ចាប់ខ្លួន ឃាត់ខ្លួន ឬឃុំខ្លួន ដោយហេតុ ពីបានសំដែងយោបល់ ឬបញ្ចេញមតិ ក្នុង​ការ​បំពេញ​មុខងាររបស់ខ្លួន សោះឡើយ។ ការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន ការឃាត់ខ្លួន ឬការឃុំខ្លួន សមាជិក​ណា​មួយ​នៃ​រដ្ឋសភា នឹង​អាចធ្វើទៅកើត លុះត្រាតែមានការយល់ព្រមពីរដ្ឋសភា ឬពីគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ របស់រដ្ឋសភា ក្នុង​ចន្លោះ​​សម័យ​ប្រជុំនៃរដ្ឋសភា វៀរលែងតែក្នុងករណីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជាក់ស្ដែង។ ក្នុងករណីខាងក្រោយនេះ ក្រសួង​មាន​​សមត្ថកិច្ច ត្រូវ​ធ្វើ​សេចក្ដីរាយការណ៍ជូនរដ្ឋសភា ឬជូនគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ របស់រដ្ឋសភាជាបន្ទាន់ ដើម្បី​សម្រេច។ សេចក្ដី​សម្រេច របស់គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ របស់រដ្ឋសភា ត្រូវដាក់ជូនសម័យប្រជុំរដ្ឋសភាខាងមុខ ដើម្បី​អនុម័ត​តាម​មតិភាគច្រើន ពីរភាគបី នៃសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល។ ក្នុងករណីទាំងអស់ខាងលើនេះ ការឃុំខ្លួន ការចោទ​ប្រកាន់ តំណាង​រាស្ត្រណាមួយត្រូវផ្អាក ប្រសិនបើរដ្ឋសភា បានបញ្ចេញមតិ ឲ្យផ្អាកតាមមតិភាគច្រើន បី​ភាគ​បួន នៃ​ចំនួន​សមាជិក​រដ្ឋសភា​ទាំងមូល។»៕