រឿងនយោយ គឺជារឿងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នា។ ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ មានសិទ្ធិ«ពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិ​នយោបាយ»។ ហើយប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ក៏មានសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន មានសិទ្ធិនូវការបញ្ចេញមតិ ជា​មួយ​នឹងការវិភាគ សព្វបែបយ៉ាង គ្រប់រឿងរ៉ាវ រួមទាំងបញ្ហា«នយោបាយ»ផង។ ប៉ុន្តែប្រទេសកម្ពុជា ពលរដ្ឋ​មិន​មានសិទ្ធិដូច្នេះនោះទេ។ សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស នៅកម្ពុជា មានការធ្លាក់ចុះ គួរ​អោយព្រួយបារម្ភ។ នេះជាការលើកឡើង របស់អនុប្រធានអង្កេតការសិទ្ធិមនុស្ស នៃសមាគមការពារសិទ្ធិ​មនុស្ស អាដហុក លោក ណៃ វ៉ង់ដា។

លោកបានពន្យល់ថា ប្រសិនបើប្រទេសនោះ ជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដនោះ គេ (នាយករដ្ឋមន្រ្តី ឬប្រធានាធិបតី) ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគេមានសិទ្ធិ ក្នុងការបញ្ចេញ មតិ«នយោបាយ»។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋនៃ​ប្រទេសនោះ គេហ៊ានរហូតដល់ រិះគន់«ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់»ទៀត ដូចជានាយករដ្ឋមន្រ្តី ប្រធានាធិបតី និង​ខ្សែ​រាជវង្សជាដើម។

លោកបានលើកជាឧទាហរណ៍ថា៖ «នៅប្រទេសអង់គ្លេស សារព័ត៌មាន មានសិទ្ធិរិះគន់ដល់រាជវង្ស។ ប្រសិន​រាជវង្សនោះ ប្រព្រឹត្តិអ្វីខុស ធ្វើអ្វីខុស អាចផ្សព្វផ្សាយ អាចរិះគន់បាន។ គ្មានបុគ្គលណាមួយ ដែលនៅលើច្បាប់​នោះទេ។ គ្មានបុគ្គលណាមួយ ដែលអស្ចារ្យបំផុត ដែលមិនអាច ឲ្យគេរិះគន់ទេ។ លើកលែងតែ​ព្រះមហាក្សត្រ បើត្រឹមតែខ្សែររាជវង្សនោះ គឺអាចស្ថិត នៅក្រោមការររិះគន់ តិះតៀនស្ថាបនាបាន។»

យ៉ាងណាវិញ សម្រាប់ប្រទេស ដែល«គោរព»លិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ពិតប្រាកដនោះ លោកបានថា គេ (នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី ឬប្រធានាធិតី) អនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋរបស់គេ សម្តែងតួរជា«អាយ៉ង» ដែលហៅថា«សភាត្រាប់» ឬ​និយាយ​ឲ្យអាក្រក់ស្តាប់ គេហៅថា «សភាអាយ៉ង» ក្នុងការធ្វើការវិភាគ និងបង្ហាញ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យបាន​យល់ដឹង ពីដំណើរការនៅក្នុងសភានោះ មានប្រជាធិបតេយ្យប៉ុណ្ណា។

លោកបន្ថែមថា ដូចករណីនៃការចាប់ខ្លួនលោក ហុង សុខហួរ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា តាំងពីថ្ងៃដំបូងនោះ ជាការ​ចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួនដោយខុសច្បាប់ ទៅហើយ។ លោកបន្តថា ការលើកឡើងនេះ មិនមែនមានន័យថា អ្នក​នយោបាយ មិនអាចត្រូវបានចាប់ខ្លួននោះទេ តែអ្វីដែលសំខាន់ គាត់ជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។ លោកបានថ្លែង​ឲ្យដឹងថា៖ «សមាជិកព្រឹទ្ធសភានេះមួយ សមាជិករដ្ឋសភានេះមួយ ឬមន្រ្តីសិទ្ធិមនុស្ស គេមានអាវក្រោះ គេ​មាន​អភ័យឯកសិទ្ធិរបស់គេ។ ហេតុអ្វីពួកគេចាំមាន? ព្រោះសម្រាប់ឲ្យពួកគេ និយាយកិច្ចការទាំងឡាយណា ដែលពលរដ្ឋធម្មតា មិនអាចនិយាយកើត មិនអាចមកសម្ភាសកើត និងមិនអាចធ្វើការបកស្រាយបាន។ (...) ការបកស្រាយ ការដេញដោល ការនិយាយស្តីតែងមានខុស និងត្រូវ តែបើប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញងាយណាស់ ក្នុងការជាប់ពន្ធនាគារ ព្រោះគ្មានអភ័យឯកសិទ្ធិ។ (...) ចាប់សមាជិក “សភា” ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយមិនគិតពី​អភ័យឯកសិទ្ធិ ហើយមិនមានបទល្មើសជាក់ស្តែង ទៅទៀតនោះ អាហ្នឹងជារឿងចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួនដោយ​ខុសច្បាប់ ពិតប្រាកដហើយ។»

លោក ណៃ វ៉ង់ដា បានពន្យល់ទៀតថា៖ «អ្នកមានអំណាច ជាអ្នកកាន់ចង្កូតរថយន្ត។ បើអ្នកកាន់ចង្កូត​រថយន្ត​នោះ ចេះតែបើកបរ ហើយវារអិលធ្លាក់ៗៗ វាគ្រោះថ្នាក់ទាំងអស់គ្នា។ ហើយវាមិនមែន តែគ្រោះថ្នាក់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ទេ គ្រោះថ្នាក់ទាំងថៃកុង គ្រៅថ្នាក់ទាំងព្រូ គ្រោះថ្នាក់ទាំងអស់គ្នា។ (...) យើងត្រូវតែជួយរំលឹកគ្នា ឃើញ​ខុសយើងថាខុស ឃើញត្រូវយើងថាត្រូវ បើសិនជាត្រូវ យើងអបអសាទរលើកទឹកចិត្តឲ្យធ្វើទៀត ប៉ុន្តែរាល់ការ​ចាប់ចងទាំងឡាយណា រាល់ការដាក់ទោសទណ្ឌទាំងឡាយណា ដែលមិនត្រូវនឹងច្បាប់ (ចែង) យើងត្រូវតែ​ហ៊ាន​តម្រែតម្រង់មកវិញ។»

» សូមស្តាប់ និងទស្សនានូវការបកស្រាយទាំងស្រុង ដូចខាងក្រោម៖