ការយកដីវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ លក់ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន ណាហ្គាវើល ដោយមិនមានការឯកភាព ពីសម្ដេច​សង្ឃ​ទាំងពីរគណៈរបស់កម្ពុជា និងព្រះសង្ឃពាក់ព័ន្ធ តែមានតែការចុះហត្ថលេខា របស់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងធម្មការ និងកិច្ចការ​សាសនានោះ ត្រូវបានបណ្តាញព្រះសង្ឃឯករាជ្យ គម្រាមធ្វើមហាធម្មយាត្រាទូទាំងប្រទេស ដើម្បីប្រគល់ដីនោះ​មក​ឲ្យវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ គ្រប់គ្រងជាបន្តវិញ។

ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនៅពីក្រោយការដ្ឋានរបស់ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើល។ (រូបថត សហការី)

ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ - ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ ព្រះតេជគុណ ប៊ុត ប៊ុនតិញ ប្រធាន​បណ្តាញ​ព្រះសង្ឃ​ឯករាជ្យ បានមានសង្ឃដីកាថា ព្រះអង្គ និងបណ្តាសង្ឃរាប់រយអង្គទៀត នឹងរួមគ្នាធ្វើបាតុកម្ម ឬធម្មយាត្រានៅ​ទូទាំង​ប្រទេស ប្រឆាំងទៅនិងលោក ប៊ិន ឃិន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងធម្មការ និងកិច្ចការសាសនា ដែល​បានចុះហត្ថលេខាដោះដូរ​ ឬលក់ដីដែលជាកម្មសិទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា ធ្វើជាមុខរបររកស៊ីរបស់ខ្លួន។

ជាមួយគ្នានេះ ព្រះអង្គក៏បានចោទប្រកាន់ទៅលើរដ្ឋមន្រ្តីរូបនេះថា បានរៀបចំគម្រោងឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងវិទ្យាស្ថាន រួចគម្រាមទៅមន្រ្តីការងារក្រោមឱវាទរបស់ខ្លួន ឲ្យចុះហត្ថលេខាជួយដឹងលឺក្នុងរឿងនេះ។ ព្រះអង្គបន្តថា ក្រោយ​មក​ទៀតក៏បានចាត់ចែងធ្វើសន្និសិទសារព័ត៌មានមួយ ជាមួយនឹងថ្នូរជាប្រាក់មួយចំនួន ដោយមិនចុះផ្សាយពីការដោះដូរ ឬវាយកម្ទេចក្លោងទ្វាវិទ្យាស្ថាននោះ។ ការវាយកម្ទេច យកដីទំហំ៣០គុណនិង១០០ នៃវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ក្រោមរូបភាពធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍ ព្រះអង្គក៏បានចោទជាសំនួរថា តើការយកដីព្រះពុទ្ធសាសនា ដោយគ្មានការឯកភាពអ្វី​ទាំងពីបណ្តាព្រះសង្ឃភាគច្រើននោះ ទៅធ្វើជាមេភ្លើង ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ទៅដល់ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើល និងកោះពេជ្រ​នោះ វាគ្មានផលចំណេញអ្វីដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ។

ព្រះតេជគុណ ប៊ុត ប៊ុនតិញ បានថ្លែងថា៖ «ទ្រព្យសម្បត្តិពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ជារបស់ព្រះសង្ឃ។ គ្រាន់​តែព្រះសង្ឃ​ធ្វើ​ធម្មតា្រស្នើឲ្យបញ្ឃប់ បែរជាយកកងកម្លាំងជាតិ ប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង មករាំរាំង នោះហើយជាការមើល​ស្រាល​ដល់​ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋ។»

ដូចគ្នានេះដែរ ព្រះតេជគុណ បូរ បេត មន្រ្តីបណ្តាញព្រះសង្ឃឯករាជ្យ បានបញ្ជាក់ថា បើករណីនេះគេ​ (ក្រុមហ៊ុន​ណាហ្គាវើល) នៅតែសាងសង់ មិនព្រមបញ្ឃប់ការសាសសង់ទេ ព្រះអង្គក៏ដូចជាព្រះសង្ឃអង្គដទៃទៀត នឹង​ចូល​រួម​ក្នុងការដង្ហែរធម្មយាត្រា បើទោះជាមានការរារាំង ពីកងកម្លាំងអាជ្ញាធររបស់កម្ពុជាក៏ដោយ។ ព្រះអង្គបានបន្តថា ការ​តវ៉ា និងការទាមទារទាំងនេះ អនុវត្តឡើងដោយអហិង្សា ទៅតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ដើម្បីការប្រគល់​ត្រឡប់​មក​វិញនូវដីរបស់វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនេះ។ «យើងធ្វើការទាមទារ ព្រោះមិនចង់ឲ្យមានការលប់បំបាត់ នូវ​ពុទ្ធ​សាសនបណ្ឌិត្យ ព្រោះកន្លែងនេះជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃពុទ្ធសាសនាធំ និងក៏ជាបេះដូងនៃព្រះពុទ្ធសាសនា។»

ល្ងាចថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៤នេះ ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ មិនអាចសុំប្រតិកម្មតបពីការ​ចោទប្រកាន់​ខាង​លើ ដោយក្រសួងធម្មការ និងកិច្ចការសាសនាបាននោះទេ។ តែបើយោងតាមលិខិតចុះថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោក ប៊ិន ឃិន ដាក់ទៅប្រធានក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើល បានស្នើសុំឲ្យក្រុមហ៊ុននោះ​ជួយកែ​សម្រួល និងរុះរើក្លោងទ្វាខាងជើង របស់វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ក្រោមមូលហេតុ ដើម្បីសុវត្ថិភាព នៃការបាក់​ធ្លាក់ អំឡុងពេលការកសាងផ្លូវក្រោមដី។ ក្នុងលិខិតនោះ ក៏បានសរសេរដោយការ​សម្រេចដូច្នេះថា៖ «អនុញ្ញាតិ​ឲ្យ​រុះរើរបង និងក្លោងទ្វា ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យខាងជើង ដើម្បីសម្រួលដល់ការសាងសង់ផ្លូវក្រោមដីដោយសុវត្តិភាព។ ក្រុមហ៊ុមណាហ្គាវើល ត្រូវសាងសង់នូវរបង និងក្លោងទ្វាថ្មីឡើងវិញ តាមរចនាបទដើមក្រោយ​ពីបញ្ចប់ការរដ្ឋាន​របស់​ខ្លួន។»

ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ បណ្តាញព្រះសង្ឃឯករាជ្យ នៅតែធ្វើការទាមទារឲ្យក្រសួងធម្មការ និងកិច្ចលការសាសនា​បញ្ជាក់ និងបង្ហាញនូវហេតុផលពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនឲ្យ បានច្បាស់លាស់ និងទាមទាឲ្យមានការប្រកាសជាសាធារណៈ និងមានការឯកភាពជាទូទៅ ជាមួយនឹងបណ្តាព្រះសង្ឃ ឬស្ថាប័នមួយចំនួនដែលពាក់ព័ន្ធ មុននឹងឈានទៅដល់ការ​វាយកម្ទេចដោយស្ងៀមស្ងាត់នេះ។

ជាការរំលឹកប្រវត្តិសាស្ត្រឡើងវិញ ក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣ ដល់ឆ្នាំ៩៧៥ បណ្ណាល័យវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ត្រូវបានប្ដូរ ពីបណ្ណាល័យ​កម្ពុជា ដែលបានស្ថាបនាឡើងដោយព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិនៅក្នុងឆ្នាំ១៩២១ (ដែលត្រូវបានកែឈ្មោះ​ នៅ​ឆ្នាំ១៩២៥ ជា​រាជ​បណ្ណាល័យ)​។ ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៩ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បណ្ណាល័យវិទ្យាស្ថាននេះ​ត្រូវ​បានបិទ។ នៅក្នុងរាជាណាចក្រកម្ពុជាទីពីរ (ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣មក) វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ត្រូវបានបើកឡើង​វិញ និងមានទីតាំងបណ្ដោះអាសន្ន នៅក្នុងបរិវេណវត្តឧណ្ណាលោម។ ដោយមានការឧបត្ថម្ភ ពីគណៈកម្មការ ជួយ​សង្គ្រោះ​ជប៉ុនសូតូសូ (JSRC) និង Heinrich Boell Foundation (HBF) នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ បណ្ណាល័យនៃ​វិទ្យាស្ថាន​នេះបានចាប់​ផ្ដើមបើកដំណើរការឡើងវិញ ដើម្បីបម្រើដល់អ្នកអានស្រាវជ្រាវចាប់តាំងពីពេលនោះមក។ វិទ្យាស្ថាន​នេះ​បានផ្លាស់ទី ទៅកាន់អគារថ្មី ដែលត្រូវបានសាងសង់ក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភពីសំណាក់ Risho Kosei-Kai នៃ​ប្រទេស​​ជប៉ុន នៅជាប់នឹងសួនច្បារសម្ដេចហ៊ុនសែន ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនាឆ្នាំ១៩៩៨៕