របាយការណ៍ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ស្ដីពីតុល្យភាពនៃគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ ដែលកើតមានក្នុងឆ្នាំ២០១៣ បានបង្កចម្ងល់ និង​ជម្រុញឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមួយចំនួន ជាពិសេសគណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ លើកពីគម្រោង​សិក្សារបស់ខ្លួន ក្នុងការទប់ស្កាល់គ្រោះហានិភ័យទាំងនោះ។ ប៉ុន្តែមតិមួយចំនួនបាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលគួរ​ស្វែង​រកដំណោះ​ស្រាយពីឬសគល់នៃបញ្ហា ដែលបង្កឲ្យមានគ្រោះធម្មជាតិ ជៀសជាង«គ្រប់គ្រង»បញ្ហាដែល​បានកើត​ឡើងហើយ។

ទឹកជំនន់ឡើងពេញផ្សារក្រាម ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ (រូបថត pkaysour កាលពីឆ្នាំ២០១១)

គ្រប់គ្រងគ្រោះធម្មជាតិ - ឆ្នាំ២០១៣ ជំនន់ទឹកភ្លៀង និងទឹកជំនន់ទន្លេមេគង្គ ទន្លេសាប បានប៉ះពាល់២០ រាជធានី ខេត្ត និងបានប៉ះពាល់ផ្ទះចំនួន ២៣១,៤៨៤ខ្នង ខូចខាតផ្ទះចំនួន ២៨៧ខ្នង មនុស្សស្លាប់ចំនួន ១៦៨នាក់ និងរង​របួសចំនួន ២៩នាក់ សត្វគោក្របី និងជ្រូកងាប់ ២៦៤ក្បាល ខូចខាតសំណាប ៣៥៧ហិកតា សន្ទូងចំនួន ៦២,៨៧៨​ហិកតា ដំណាំរួមផ្សំចំនួន ២៥,៤០១ហិកតា ព្រមទាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងអគារសាធារណៈ​ជាច្រើន​ទៀត ក៏ត្រូវ​បានប៉ះពាល់និងខូចខាតដែរ។ នេះបើតាមការបង្ហាញ របស់លោក សុក សាខន ប្រធានកម្មវិធី គ្រោះ​មហន្តរាយ នៃ​អង្គការការីតាសកម្ពុជា ក្នងវេទិការយុវជន នៅព្រឹកថ្ងៃ ទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ ដែលរៀបចំដោយ អង្គការ YRDP នៅឯវិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំ។

ក្នុងនាមលោកតំណាងឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិឡមួយ ដែលធ្វើការស្និតនឹងគ្រោះមហន្តរាយ លោកសុក សាខន បាន​បញ្ជាក់ពីគម្រោងជាច្រើន ដែលអង្គការការីតាសរបស់លោក កំពុងធ្វើជា មួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងបំណងរក​ចម្លើយឲ្យឃើញថា៖ «តើគួរគួរកែលំអប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តបែបណា ដើម្បីការពារពីការកើតឡើងឆ្នាំក្រោយទៀត (...) ក្នុងការកាត់បន្ថយ ហានិភ័យគ្រោះមហន្តរាយ និងការបន្ស៊ាំ ទៅនឹងការប្រែប្រួល អាកាសធាតុ»។ តំបន់ដែល​ទទួល​បានការឧបត្ថម្ភ និងគាំទ្រគម្រោងការជាច្រើននេះ មាននៅក្នុង ៩ រាជធានី ខេត្ត គឺ រាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តកណ្តាល កំពង់ចាម កំពង់ធំ មណ្ឌលគីរី ព្រះវិហារ សៀមរាប បាត់ដំបង និងខេត្តព្រៃវែង។ គម្រោងទាំងនោះ បានផ្តោត​ទៅ​លើ សកម្មភាពសំខាន់ៗដូចជា ការបណ្តុះបណ្តាលសមត្ថភាព បច្ចេកទេសកសិកម្ម នៅមូលដ្ឋានសហគមន៍ គំរោង​ការ​ស្វ៊ែរ ជាដើម។

ជុំវិញវិធានការទប់ទល់ និងគ្រប់គ្រងគ្រោះធម្មជាតិទាំងនេះ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល លោក សុទ្ធ គឹមកុលមុនី អនុប្រធាន​នាយកដ្ឋាន ត្រៀមរៀបចំ និងបណ្តុះបណ្តាលនៃ គណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ បានបកស្រាយថា «យើងមិនអាចធ្វើអោយ បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ត្រឡប់ថយក្រោយវិញបានទេ តែអ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន គឺការបន្ស៊ាំខ្លួនទៅនិងការប្រែប្រួល»។

លោកបន្តឲ្យដឹងទៀតថា «ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹង សភាពការណ៏នេះ គណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ បានដាក់ចេញនូវយុទ្ធសាស្ត្រ ៤។ យុទ្ធសាស្ត្រទី ១ : ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង រវាងការបន្សុំា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ជាមួយការកាត់បន្ថយហានិភ័យ គ្រោះមហន្តរាយ ។ យុទ្ធសាស្ត្រទី ២ : លើកកម្ពស់ ប្រព័ន្ធប្រកាស ឲ្យដឹងមុន។ យុទ្ធសាស្រ្តទី ៣ : ប្រើប្រាស់ចំណេះដឹង ដើម្បីកសាងសមត្ថភាពធន់ នឹងគ្រោះមហន្តរាយ និងការបន្សុំា ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ នៅគ្រប់ថ្នាក់។ យុទ្ធសាស្ត្រទី ៤ : ការអភិវឌ្ឍដោយគិតគូរទៅលើហានិភ័យ។»

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏កន្លងមកប្រសិទ្ធភាព នៃការគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ ត្រូវបានរងការរិះគន់ ថាមិនមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ និងសមស្របនោះទេ។ គ្រោះធម្មជាតិបានកើតឡើងច្រើនលើកច្រើនសារ​ នៅក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា តែប្រជាពលរដ្ឋនៅតែ មិនមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ ក្នងការទប់ទល់ និងការបន្ស៊ាំខ្លួន ដូចអ្វីដែល​មន្ត្រី​នៃគណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ បានលើកឡើងនោះនៅឡើយ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ក្នុងខេត្តមួយចំនួន ដែលបានទទួលរងឥទ្ធពលខ្លាំងក្លា ពីគ្រោះទឹកជំនន់នាឆ្នាំនេះ ត្រូវជំពាក់លុយ​ធនាគារ​វ័ណ្ដក ខណៈមួយចំនួនទៀតត្រូវធ្វើចំណាកស្រុក ដើម្បីរកកាងារធ្វើ ព្រោះតែផលស្រូវត្រូវខូចខាត។

ក្នុងចំណោមមតិដែលវែកញែក ពីឬសគល់នៃគ្រោះធម្មជាតិធ្ងន់ធ្ងរនេះ លោក យ៉ង់ គឹមអេង នាយកមជ្ឈ​មណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព ធ្លាប់បានថ្លែង​ប្រាប់​ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូថា រដ្ឋាភិបាលគួរគ្រប់​គ្រងធនធាន​ធម្មជាតិឲ្យបានល្អ និងការសាងសង់ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ រួមទាំងប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹកទាំង​នៅ​ក្នុងទីក្រុង និងជនបទ ដើម្បីបញ្ជៀសគ្រោះមហន្តរាយធ្ងន់ធ្ងរ ដែលស្ដែងចេញពីគ្រោះធម្មជាតិទាំងនេះ។ ខ្លាំងក្លា​ជាងនេះ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ក៏ធ្លាប់​បានអះអាងដែរថា បញ្ហាទាំងនេះគឺជាកំហុស​របស់​រដ្ឋាភិបាល ដែលបណ្តោយឲ្យមានការកាប់ព្រៃឈើ និងបំផ្លាញ​ធនធានធម្មជាតិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលជាមូលហេតុ​ដែល​នាំឲ្យមានគ្រោះទឹកជំនន់៕

---------------------------------
ដោយ៖ ក. ចាន់នីតា - ថ្ងៃទី០៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ