បន្ទាប់ពីសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្ដីពី «សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន» ត្រូវបានច្រានចោលដោយ គណៈកម្មការកិច្ចការបរទេស សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ឃោសនាការ និងព័ត៌មាននៃរដ្ឋសភាមក ក្រុមអ្នកវិភាគ បានធ្វើការសន្និដ្ឋានថា ជាការ «គេចវេស» និងមិនមានការធានាឲ្យមាន «សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ដោយសេរី» សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន និង​ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ចំពោះកិច្ចការមួយចំនួន ដែលបានអនុវត្តដោយស្ថាប័នសាធារណៈ សម្រាប់ជាប្រយោជន៍ជាតិ។

សារព័ត៌មានដែលចេញផ្សាយនៅក្នុងស្រុក។

ក្រុមអ្នកវិភាគឯករាជ្យបានលើកឡើងថា បើសេចក្ដីស្នើច្បាប់នេះ នៅមានចន្លោះប្រហោង គេគួរគប្បី​ជួប«ពិភាក្សា​ដោះ​ស្រាយ» ដើម្បីសម្តែងនូវ«ឆន្ទៈក្នុងការជួយជំរុញ ឲ្យមានច្បាប់នេះ ប្រសើរជាងការច្រានចោលដោយពុំមានមូលដ្ឋាន»។

លោក យឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្គ្រោះជាតិ បានលើកឡើងថា ការដែលជំរុញឲ្យមានច្បាប់នេះ ជាប្រយោជន៍សំរាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ និងសំរាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ដែលពួកគាត់ចង់ដឹងពីកិច្ចការរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយ​«អ្នកមិនផ្តល់ព័ត៌មានត្រូវជាប់ទោស»។ លោកបន្តថា «គេខ្លាចច្បាប់ហ្នឹងណាស់ ដូច្នេះហើយទើបគេទប់ មិនឲ្យច្បាប់នោះ​ចេញ ដោយយកហេតុផលនយោបាយថា ច្បាប់នេះខ្វះខាតចេះមួយ ចោះពីរ»។

ចំពោះលោក កែម ឡី អ្នកវិភាគឯករាជ្យ យល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាគួតែរៀបចំឲ្យមានច្បាប់នេះឡើង ព្រោះមិនត្រឹមតែ​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាជនទទួលបានព័ត៌មានប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងធ្វើឲ្យប្រជាជន ចង់អាន ចង់ស្តាប់ និងចង់រៀនសូត្រ ជាពិសេស អាចជា​ដំណោះស្រាយដ៏ល្អមួយ សំរាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ក្នុងការទទួលព័ត៌មានពីអង្គការនីតិប្រតិបត្តិ។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាល ឬរដ្ឋសភាគួតែទទួលយក មកពិនិត្យជាមុនសិន មុននឹងធ្វើការច្រានចោលនោះ។

ឯលោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណា សមាជិកគណកម្មាធិការនៃក្លិបអ្នកការសែតកម្ពុជា ថាការច្រានចោលទាំងស្រុងនោះមិនត្រូវទេ គួរ​តែ​ធ្វើការជជែក និងពិភាក្សាគ្នា «ព្រោះច្បាប់នេះត្រូវតែមាន»។ ចំពោះលោក ជាង សុខ មកពីភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍យល់ថា ការច្រាន​ចោលនេះ ប្រហែលជាច្បាប់នោះ មានលក្ខណៈមួយចំនួន ត្រូវកែសម្រួល ឬផ្លាស់ប្តូរ ព្រោះអាចមានកន្លែង​ដែល​ប្រទាំង​ប្រទើសច្រើន។

ដោយឡែកលោក ថៃ នរសត្យា ទីប្រឹក្សាលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន យល់ថាការច្រានចោលនេះ មិនមែនទាំង​ស្រុង​នោះទេ ដោយសភាពិនិត្យឃើញថា មិនទាន់មានសុក្រិតភាព ទៅលើកិច្ចការដែលត្រូវឆ្លងសភា ព្រោះ«រាល់ការ​តាក់​តែង​ មិនប្រាកដថាសភាត្រូវយកទាំងស្រុងនោះទេ»។

សំរាប់យន្តការដោះស្រាយឲ្យមានច្បាប់នេះលោក យឹម សុវណ្ណ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា «គណៈកម្មការនៃរដ្ឋសភា មិនចង់ឲ្យ​ច្បាប់នោះចេញតែម្តង បើច្បាប់នោះចេញ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ហើយមន្ត្រីពុករលួយ​ពិបាក​នឹង​ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ នៅពេលណាដែលប្រជាពលរដ្ឋ​ មានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ក្នុងដៃ»។ ហើយច្បាប់នេះ​មាន​ឥទ្ធិពល​ណាស់ សម្រាប់ទប់ស្កាត់«អំពើពុករលួយ»។ ឯលោក កែម ឡី ថា ទាក់ទងនិងការទទួលព័ត៌មាន ភាគច្រើនប្រជាពលរដ្ឋ​នៅតាមជនបទ មិនងាយនឹងទទួលបានព័ត៌មានជាសាធារណៈច្រើននោះទេ ដូចជានៅថ្នាក់ជាតិ ឬនៅតាមទីប្រជុំជន​ក៏​ដោយ ក៏ព័ត៌មានមួយចំនួនមិនត្រូវបានដាក់បង្ហាញឲ្យឃើញជាសាធារណៈដែរ ដូចជាករណីទាក់ទងនឹងចំណូលរបស់រដ្ឋ ការគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ ការរុករកប្រេងកាត... ទាំងអស់នេះហើយដែលប្រជាពលរដ្ឋ ឬអ្នកសារព័ត៌មាន​មិនដែល​ទទួលបាន។

«... អាចប្រាប់ ត្រឹមតែអ្វីដែលគេបានដឹង ឬថ្នាក់លើបានបង្គាប់ប៉ុណ្ណោះ ...»

ចំពោះលោក យឹម សុវណ្ណ បានអះអាងថា លោកគ្មានជំនឿ ថាច្បាប់នេះនឹងអាច ចេញរួចនោះទេ ព្រោះអ្នកដឹកនាំ​«គ្មាន​ឆន្ទៈក្នុងការបង្កើតឲ្យមាននូវច្បាប់នេះ»។ ឯលោក កែម ឡី យល់ថា ច្បាប់នេះអាចចេញបាន បើគេគិតពីប្រយោជន៍ជាតិ​ទាំងមូលនោះ ក៏ប៉ុន្តែបើគេគិតពីប្រយោជន៍នយោបាយ នោះច្បាប់នេះមិនងាយនឹងចេញបានទេ ព្រោះគេខ្លាចថា អ្នកស្នើ​ទាញយកប្រជាប្រិយភាព។ ការធ្វើដូច្នេះ នាំឲ្យមានការខាតបង់ប្រយោជន៍ជាតិច្រើន ព្រោះមុននឹងធ្វើច្បាប់មួយ គួរសិក្សា ឲ្យបានស៊ីជំរៅជាមុនសិន នូវរបបគំហើញថ្មីណាមួយ... មិនត្រូវធ្វើការចំលងពីគេនោះទេ ព្រោះថាវាមិនអាចឆ្លុះបញ្ចាំង​គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ជាក់ស្តែងកន្លងមកឃើញមានច្បាប់មួយចំនួន នៅមានភាពខ្វះចន្លោះច្រើនណាស់។

លោក កែម ឡី បានបង្ហាញថា តាមការសិក្សារបស់ ហ្រ្វីឌឹមហោស (Freedom House) ប្រជាជនធ្លាប់ទទួលព័ត៌មាន​ទូទៅ​៩៨ភាគរយ តែចំពោះព័ត៌មានដែលពួកគាត់ស្វែងរក មានត្រឹមតែ៣៧ភាគរយ និងជាង១៦ភាគរយ​ ធ្លាប់ទទួល​បាន​ការ​គំរាមកំហែងពីម្ចាស់ប្រភព។

លោកចាប់អារកម្មណ៍ថា ចំពោះអ្នកនាំពាក្យនៅតាមស្ថាបន័នីមួយៗ មិនអាចផ្តល់ព័ត៌មានបានគ្រប់គ្រាប់នោះទេ ព្រោះ អ្នកទាំងនោះអាចប្រាប់ ត្រឹមតែអ្វីដែលគេបានដឹង ឬថ្នាក់លើបានបង្គាប់ប៉ុណ្ណោះ មួយវិញទៀត​ពួកគេមិនមានជំនាញ​គ្រប់នោះទេ បើមានច្បាប់នេះយើងអាចទៅសួរអ្នកជំនាញផ្ទាល់តែម្តងបាន។

គួរបញ្ជាក់ថា សេចក្តីស្នើច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាននេះ ត្រូវបានច្រានចោលក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយកាលពីថ្ងៃទី២២ មករា នៅវិមានរដ្ឋសភា ដែលដឹកនាំដោយលោក ឈាង វុន និងមានចូលរួមពី គណៈកម្មការកិច្ចការបរទេស សហប្រតិបត្តិការ​អន្តរជាតិ ឃោសនាការ និងព័ត៌មាននៃរដ្ឋសភា រួមទាំងគណៈកម្មការជំនាញប្រាំបីផ្សេងទៀត។

សរុបមកក្រុមអ្នកវិភាគយល់ថា ចាំបាច់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ត្រូវបានគេ​ចាត់​ទុកថា ជាផ្នែកមួយដែលពុំអាចខ្វះបាន។ ថ្វីបើកម្ពុជាមានច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មានក៍ពិតមែន ប៉ុន្តែកម្រិតនៃការអនុវត្ត នៅពុំទាន់អាចបម្រើផលប្រយោជន៍ ឲ្យបានទូលំទូលាយជាសាធារណៈនៅឡើយ។

អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ រកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា នៅមានបញ្ហា​ត្រូវប្រឈម ក្នុងកម្រិតខ្ពស់នៅឡើយ ទាក់ទងនឹងការទទួលបានព័ត៌មានដោយសេរី និងតម្លាភាព បើទោះជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ខ្លួនបានបំពេញ​កាតព្វកិច្ច​ពេញលេញ តាមរយៈការបង្កើតឲ្យមានអ្នកនាំពាក្យនៅតាមអង្គភាពរបស់ខ្លួនហើយក្ដី។

---------------------------------------------------------
ដោយៈ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញថ្ងៃទី០៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ