បើទោះជាមានការអះអាង ជា«វិជ្ជមាន» ពីមន្រ្តីជំនាញផ្នែករ៉េ និងថាមពលដ៏ដោយ បណ្តាមន្រ្តីអង្គការជាតិ និង​អន្តរជាតិ នៅតែបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភនេះ បើសិនជារដ្ឋ គ្មានយន្តការគ្រប់គ្រងណាមួយ ច្បាស់លាស់​នោះ​ទេ។ ការព្រួយបារម្ភ ឈានទៅរកដំណោះស្រាយនេះ ត្រូវបានក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល សហការជាមួយ អង្គការ​សង្គមស៊ីវិល រួមនឹងយុវជនមួយចំនួនធំ បានធ្វើការជួបជុំ ក្នុងឆាកវេទិការតុមូលមួយ ស្តីពី «យន្តការគ្រប់​គ្រង​ចំណូល​ប្រេងកាត និងឧស្ម័ន សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ»។

លោក ជាង សុខា នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន​ខ្វះ​ទាំងធនធានមនុស្ស ខ្វះទាំងបច្ចេកទេស និងច្វះខាតទាំងយន្តការ នៃការគ្រប់គ្រងជម្លោះ។ លោកបាន​បន្ថែម​ថា បញ្ហារុករករ៉ែ ឧស្ម័ន និងប្រេងកាត នៅកម្ពុជា នៅពេលនេះ មិនទាន់មានអ្វីច្បាស់លាស់ ស្តីពីការគ្រប់គ្រងវា​នៅ​ឡើយ ទាំងបញ្ហា និងដំណោះស្រាយ។ លោកបន្តថា ការជួបជុំលើកនេះ ចង់បង្ហាញ និងប្រាប់ថា ទាំង​យុវជន ទាំងអង្គការ មិនចង់ឃើញការងាណាមួយ ដែលដាក់ចេញ ដោយគ្មានគម្រោងច្បាស់លាស់នោះ​ឡើយ។ មិន​ចង់ឃើញបញ្ហាកើតឡើងហើយ មានហានិភ័យដល់ធម្មជាតិ ដល់ពលរដ្ឋ តែមិនដឹងថា ត្រូវដោះស្រាយ​យ៉ាង​ណា​នោះ ឬរុញដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក គ្មានការទទួលខុសត្រូវនោះដែរ។

លោក ជាង សុខា បានថ្លែងឡើងថា៖ «យន្តការនៃការទទួលបានរតម្លាភាព និងគណនីភាព នៅមានកម្រិត ពិសេសរឿងរ៉ែ ប្រេង និងឧស្ម័ននេះតែម្តង។ (..) ចង់ឲ្យយុវជនជជែកពីរឿងនេះ យុវជនមានតួនាទីសំខាន់ និង​ជាក្រុមមួយមានចំនួនច្រើន ដេលត្រូវធ្វើការចូលរួម ជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ជម្រុញឲ្យមានតម្លាភាព និង​គណនេយ្យ​ភាព។ ដំណើរការ​ នៃការធ្វើសកកម្មភាព តែងមានបញ្ហាប្រឈម ជៀសមិនផុតឡើយ។ គុណ​សម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិរបស់វា ត្រូវតែមាន គ្រាន់តែតូច និងធំប៉ុណ្នោះ។»

លោកបានលើកថា សូម្បីឡើយបណ្តាប្រទេស ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ នៅមានការធ្វសប្រហែស ឬខុស​បច្ចេកទេស ដែលបណ្តាលឲ្យកំពុបប្រេង ហូរហៀរពេញលើផ្ទៃសមុទ្រ។ តើប្រទេសគេមានបច្ចេសវិទ្យា​ខ្ពស់​ជាង​កម្ពុជា ឬកម្ពុជាមានបច្ចេកទេសខ្ពស់ជាង?។ លោក សុខា បានថ្លែងឲ្យដឹងទៀតថា៖ «បច្ចេកទេសគេ​ខ្ពស់​ណា រឿងអ្វីគេនៅតែថ្លោះធ្លោយ ធ្វើឲ្យប្រេងហូរហៀរ ពេញផ្ទៃសមុទ្រធ្វើឲ្យស្លាប់ត្រី ខូចទឹកសមុទ្រ ខូចឆ្នេរ​ជា​ដើម។ (...) ចុះទម្រាំកម្ពុជា ធនធានមនុស្សក៏អត់ ធនធានបច្ចេកទេសក៏អត់ បទដ្ឋានគតិយុត្តិផ្សេងៗ ក៏នៅ​មាន​កំរិត តើយើងមានស្អីជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ធានាថា វានឹងអត់មានផលប៉ះពាល់នោះ? មានអ្វីដែលត្រូវប្រាប់​មហាជន​ថា មិនចាំបាច់បារម្ភ មានអ្វីដែលបង្ហាញ ឲ្យមានភាពកក់ក្តៅ?»

លោកបានលើកជាឧទាហរណ៏ នូវសកម្មភាពតូចៗមួយចំនួន នាប៉ែកឥសាននៃប្រទេសកម្ពុជា មកបង្ហាញថា៖ «ការរុករករ៉ែ នៅខេត្តរតនគីរី មណ្ឌលគីរី មានការប្រើប្រាស់នូវជាតិគីមី ដែលបណ្តាលឲ្យខូចទឹក ស្លាប់សត្វ​ពាហនៈ ឯពលរដ្ឋដំបៅពេញដៃ ជើង។ នោះតូចផង ចុះនេះទំហំធំ? តើធានាបានទេ តើទៅរួចទេ នៅពេល​ដែល​យើងគ្មានធនធានមនុស្ស និងបច្ចេកទេសនេះ?»

សូមស្តាប់ការបកស្រាយទាំងស្រុងដូចខាងក្រោម៖

សម្រាប់លោក ជា សុជាតិ អគ្គនាយករង នៃអគ្គនាយកដ្ឋានប្រេងកាតនៃក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ថាមិនមានអ្វី​ដែល​ត្រូវព្រួយបារម្ភឡើយ ហើយក៏គ្មានរងផលប៉ះពាល់អ្វីទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋនោះឡើយ។ លោកបានលើក​ឡើងថា នេះមិនមេនជាលើកទីមួយទេ ដែលរដ្ឋាភិបាលចាប់ផ្តើមធ្វើ និងនិយាយពីបញ្ហារ៉ែ ប្រេង និងឧស្ម័ន​នៅ​កម្ពុជានោះ ហើយកម្ពុជាធ្លាប់បានទទួលជោគជ័យ ម្តងរួចមកហើយ នៃការរុករករ៉ៃ នៅតំបន់ព្រះវិហារ​ជា​ដើម។ យ៉ាងណា លោកក៏នឹងមិនទទួលខុសត្រូវ នូវហេតុការណា ដែលកើតឡើងដោយចៃដន្យនោះដែរ ព្រោះ​គ្មាន​អ្នកណា​ម្នាក់ ចង់ឲ្យរឿងនេះកើតឡើងនោះទេ។

សូមស្តាប់ការបកស្រាយទាំងស្រុងដូចខាងក្រោម៖

នាយកប្រតិប័ត្រនៃសម្ព័ន្ធភាពកម្ពុជា ដើម្បីតម្លាភាពចំណូលធនធាន អ្នកស្រី គឹម ណាតាសា បានអះអាងថា ស្ថានភាពរុករករ៉ែនៅកម្ពុជា អាចនឹងមានបញ្ហាកើតឡើង តាមដំណើរការស្របគ្នា នៃការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ ជាមួយនឹងការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណ ទៅដល់ក្រុមហ៊ុននានា។ ការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណ ដល់បណ្តាក្រុមហ៊ុននានា ត្រូវ​បាន​ធ្វើក្នុងពេលកន្លងមក ដោយរដ្ឋនោះ ដោយហេតុថា រដ្ឋគ្មានធនធានមនុស្ស គ្មានធនធានបច្ចេកទេស ពិសេស​គ្មានធនធានថវិការគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់បំរើឲ្យកិច្ចការនៃការរុករករ៉ែ ជាមួយនឹងសកម្មភាពទាញយក។ យ៉ាង​ណា អ្នកស្រីក៏បានបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន ដេលចាប់ដៃគូ ជាមួយរដ្ឋាភិបាលនោះ ក៏មិនបានធ្វើការ​បង្ហាញ និងប្រកាសពីសកម្មភាពរបស់ខ្លួន ដើម្បីតម្លាភាព និងគណនីភាពនោះដែរ។

អ្នកស្រី ណាតាសា បានថ្លែងបន្តថា ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ ត្រូវសហការជាមួយរដ្ឋាភិបាល ផ្តល់ជាដំណឹង ជូន​ទៅ​ភាគីពាក់ព័ន្ទនានា ពិសេសប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានដឹងជាមុន និងច្បាស់លាស់ នូវយុទ្ធការការរបស់ខ្លួន។ អ្នកស្រី បានថ្លែងឲ្យដឹងថា៖ «ការបូបប្រេង មានឥទ្ធិពលប៉ះពាល់ដល់បរិដ្ឋាន និងការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ (...) ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ ដើម្បីទទួលបានការយល់ដឹង និងទទួលព័ត៌មាន។ មានសិទ្ធិបង្ហាញ និងលើកឡើង នូវការ​ព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួន ដែលនៅមិនទាន់ទទួលបាន ព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ ច្បាស់លាស់នៅឡើយនោះ។ (...) ត្រូវ​ជូន​ព័ត៌មាន ទៅពលរដ្ឋឲ្យច្បាស់ និងពន្យល់ពួកគាត់ ឲ្យបានយល់ពីវិស័យនោះ។»

សូមស្តាប់ការបកស្រាយទាំងស្រុងដូចខាងក្រោម៖

សម្រាប់យុវតី ម្នាក់ក្នុងចំណោមយុវជនជាច្រើន ដែលបានចូលរួមទទួល យកចំណេះដឹងពីវេទិការនេះ បាន​បង្ហាញនូវទស្សនៈ យល់ឃើញរបស់ខ្លួនថា អ្វីសំខាន់ក្នុងការចូលរួមនេះ ចង់ដឹងថាតើពិតប្រាកដ នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា មានធនធានអ្វីខ្លះ នៅកន្លែងណាខ្លះ ហើយកម្ពុជាខ្លួនឯងមានសមត្ថភាព ធនធានគ្រប់គ្រាន់ដែរឬទេ ក្នុង​ការសម្រេចចិត្ត ទៅទទួលយកនូវធនធានទាំងនោះ ដោយខ្លួនឯង ដោយពុំចាំបាច់ពឹងផ្អែក លើឈ្មួញ​នោះ។ យ៉ាង​ណា សម្រាប់កញ្ញា បានបង្ហាញភាពមិនជឿជាក់ លើសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាមួយនឹង​ក្រុមហ៊ុន​ទាំង​នោះ តាមរយៈការលាក់លាមនូវព័ត៌មាន។ កញ្ញា ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតនូវក្រុម គ្រប់គ្រងលើមូលនិធិ រ៉ែ ប្រេង និងឧស្ម័ន នៅកម្ពុជាឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីជៀសវាងការបែកធ្លាក់ ឬធ្លាក់នៅតាមផ្លូវ។

យុវតីរូបនេះ បានថ្លែងឡើងថា៖ «ការគ្រប់គ្រងនេះ បើរាជរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាត ឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា ក្រៅពី​រដ្ឋ បានចូលរួមជួយឃ្លាំមើល ឬការពារ ផ្លូវនោះវាមិនអាចបែកបានទេ។ តែបើមានតែរាជរដ្ឋាភិបាល​តែ​មួយ (ម្នាក់ឯង) នោះ ប្រាកដជាមានកន្លែងធ្លាយហើយ។»

សូមស្តាប់ការបកស្រាយទាំងស្រុងដូចខាងក្រោម៖