តើនរណាទៅ ជាជនមានអំណាច ដែលមិនញញើតនឹងមន្ត្រីសមត្ថកិច្ច និងស្ថិតនៅពីក្រោយ នៃការបន្តបំផ្លិចបំផ្លាញ ធន​ធាន​ធម្មជាតិ ក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់? តើសំដីរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងពេលកន្លងមក ក្នុងការប្ដេជ្ញាចិត្ត ទប់​ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ គ្រាន់តែបង្ហើរចេញ ដើម្បីឲ្យផ្អើលចាប«ស្រុក» ទុកចាប«ព្រៃ» ឬយ៉ាងណា?

ទាំងនេះហើយ ជាកង្វល់«ទុក្ខត្រួតលើទុក្ខ» របស់ក្រុមប្រជាសហគមន៍ ដែលមកពីតំបន់ព្រៃឡង់ ថ្លែងទៅក្នុង​សិក្ខាសិលា​មួយ ដែលរៀបចំឡើង ដោយវេទិកានៃអង្គការ មិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា សហការជាមួយ សហគមន៍ អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិលមួយចំនួនទៀត កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភានេះ។ តំណាងសហកមព្រៃឡង់ ដែលមកចូលរួម ក្នុងសិក្ខាសាលានេះ មកពីបួនខេត្ត រួមមានក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង កំពង់ធំ និងព្រះវិហារ ដែលសុទ្ធតែជាប្រជាពលរដ្ឋ រស់នៅជុំវិញ តំបន់ព្រៃឡង់។ នេះជាការអះអាង របស់លោក សេង សុខហេង អ្នកសម្របស្រួលកម្មវិធី។

លោក សុខហេង បានថ្លែងបន្តថា ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ មានការព្រួយបារម្ភណាស់ ចំពោះការទន្រ្ទានកាប់ព្រៃឈើ មិនឈប់ឈរ ទាំងយប់ថ្ងៃ។ លោកបន្តថា ពេលនេះពលរដ្ឋមកជួបជុំគ្នា ដើម្បីពិភាក្សា ស្វែងរកដំណោះស្រាយណាមួយ ដែលមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការទប់ស្កាត់ និងបញ្ឈប់ការកាប់ទន្រ្ទានព្រៃឡង់នេះជាបន្ទាន់។ លោក បានថ្លែងថា៖ «មកទល់​ពេលនេះ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ មិនបានថយចុះទេ និងមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង ពីមួយថ្ងៃទៅ​មួយ​ថ្ងៃ។»

នៅចំពោះអ្នកចូលរួម ក្នុងសិក្ខាសាលា ប្រមាណជា ១០០នាក់ លោកយាយ ខា ស្រស់ ជនជាតិដើមភាគតិចគួយ មកពី​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង បានបង្ហាញថា ធនធានធម្មជាតិជាច្រើន ក្នុងព្រៃឡង់ កំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ ដោយសារបុគ្គល​ខិល​ខូច ឃុបខិតជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន កាប់ឈើដោយខុសច្បាប់ គ្មានទម្លាប់ឡើយ។

លោកយាយ ស្រស់ បានបន្តថា ជនជាតិដើមភាគតិចទាំងអស់ រស់នៅអាស្រ័យផលតែលើព្រៃទាំងនោះ តពីដូនតាមក មិន​ចេះធ្វើ ឬរកអ្វីទេ។ ឥឡូវជនជាតិភាគតិចទាំងអស់ កំពុងប្រឈមមុន និងការបាត់បង់ព្រៃដូនតាហើយ។ លោកយាយ​បាន​ថ្លែងឲ្យដឹងថា៖ «ឲ្យតែឈើដើមធំៗ គេកាប់បំផ្លាញហើយ។ (…) សម្រាប់អ្នកមានលុយ មានធនធាន មាន​សម្ភារៈដើម្បី​កាប់​ឈើទាំងនោះ ឯជនជាតិដើមភាគតិច មានបានធ្វើអ្វីទេ ក្រៅពីដើរបេះផល ពីព្រៃទាំងនោះ។ (…) អ្នកការពារមានតិច ឯ​អ្នក​កាប់​បំផ្លាញមានច្រើន។»

មន្ត្រីអ្នកសម្របស្រួលកម្មវិធី លោក សេង សុខហេង បានពន្យល់ទៀតថា សកម្មភាព នៃការកាប់បំផ្លាញយ៉ាងងងើលនេះ ទំនងជាមានការឃុបឃិតគ្នា រវាងអ្នកកាប់ និងអ្នកដែលឲ្យគេកាប់។ លោកបាននិយាយថា៖ «មន្រ្តីរាជរដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំនួន​ធំ ទំនងជាជាប់ពាក់ព័ន្ធ ជាមួយនឹងបទល្មើសព្រៃឡង់នេះ។ ពីសេសការរកស៊ី និងធ្វើអាជីវកម្មក្នុងព្រៃឡង់នេះ​តែ​ម្តង។ បានជាចំណាត់ការ ទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ឬវិធានការអនុវត្តច្បាប់ ក្នុងការទប់ស្កាត់នោះ មិនសូវ​មាន​ប្រសិទ្ធិភាព។»

ផ្ទុយពីនយោបាយសម្ដេច?

សកម្មភាពកាប់បំផ្លាញ ដែលបានលើកឡើងខាងលើ ហាក់ដូចជាដើរផ្ទុយ ពីនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបាន​បង្ហាញក្នុងពេលថ្មីៗនេះ ពីការដកហូតតំបន់ដីសម្បទាន (ក្នុង​ភូមិ​សាស្ត្រ​ខេត្ត​ព្រះ​សីហនុ ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ និង​ខេត្ត​កោះកុង) ពីក្រុមហ៊ុនទទួលដីសម្បទានណា ដែលបានធ្វើអាជីវកម្ម ប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ ឬប៉ះពាល់ដល់ធនធាន​ធម្មជាតិ។ សូមរំលឹកថា កាលពីខែ មករា ឆ្នាំ២០១០ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានដាក់បទបញ្ជា និង​ព្រមាន​ខ្លាំងៗ ទៅ​លើ​មន្ត្រីយោធាទាំងអស់ ឲ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពកាប់ព្រៃឈើ និងបញ្ឈប់សកម្មភាពទន្ទ្រាន​ កាន់កាប់ដី រឺ​គាំទ្រ​អ្នក​រកស៊ី​ឈើ​ខុសច្បាប់។ នៅពេលនោះ លោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងសន្យា នឹង«កាត់ក»របស់លោក ប្រសិន​​ណាជា​ការ​អនុវត្ត​នូវបទបញ្ជាទាំងនេះ មិនបានសម្រេចនោះផងទៀត។

ដោយឡែក លោក តឹក វណ្ណារ៉ា នាយកប្រតិបត្តិវេទិកា នៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ស្តីពីកម្ពុជា បានបង្ហាញថា ចាប់តាំង​ពីឆ្នាំ២០០៦ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ព្រៃឡង់កំពុងតែប្រឈមមុខ នឹងការបាត់បង់។ លោកថា ក្រោយពីមានការផ្តល់ នូវ​សម្បទាន​ដីសេដ្ឋកិច្ច សម្បត្តិធម្មជាតិដូចជារ៉ែ ព្រៃឈើជាដើម រងនូវការគាស់កកាយ និងកាប់បំផ្លាញ ដែលជាមួលហេតុ នាំ​ឲ្យ​បង្ក​ផល​ប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំង ដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជនជាតិភាគតិច និងភាពរិចរិល និងហិនហោច នៃ​ធនធាន​ធម្មជាតិ ក្នុងតំបន់នោះ។

នាយកប្រតិបត្តិរូបនេះ បានបង្ហាញទៀតថា៖ «ព្រៃឡង់គ្រប់ដណ្តប់ដីប្រមាណជា ៣,៦០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ ព្រៃឡង់មាន​នូវ​តំបន់ពិសេសមួយ ហៅថា ព្រៃបៃតង ដែលលាតសន្ធឹង ពី៨,០០០ទៅ១០,០០០០ ហិចតា។ ជាកន្លែងមានជីវចំរុះ​សំខាន់ៗ និងមិនទាន់ត្រូវបានប៉ះពាល់ នៅតំបន់នេះនៅឡើយ។ វាត្រូវបានគេរកឃើញថា គ្របដណ្តប់ប្រមាណ ១៣៥,០០០ ហិចតា។ ព្រៃនេះ គឺជាប្រភពទឹកមួយដ៏សំខាន់ ហើយវាក៏មានតួនាទីស្រូបយក នូវឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីត​ដ៏​ច្រើន។ (…) ដូច្នេះ តំបន់នេះ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ក្នុងការបញ្ឈប់ នូវការបញ្ចេញឧស្ម័នពុល ដែលបង្កពីវិស័យ​ឧស្សាហកម្ម។ លើសពីនេះទៅទៀត ដោយមានតួនាទី ជាប្រភពទឹកមួយដ៏សំខាន់ ព្រៃនៅតំបន់នេះ បានជួយផ្គត់ផ្គង់ទឹក ដល់ខេត្តចំនួនពីផងដែរគឺ កំពង់ចាម និងកំពង់ធំ។»៕