អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស និងធនធានធម្មជាតិនៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក្នុងស្រុកនិងក្រៅស្រុក ដែលមានបណ្តាញ​របស់ខ្លួន ទាំង២៤ខេត្ត-ក្រុងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានបង្ហាញនូវផលវិបាក និងការព្រួយបារម្ភចំពោះការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងការដឹកជញ្ជូនឈើដោយខុសច្បាប់នៅកម្ពុជា ដោយក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន«ជ្រក»ក្រោមស្លាក សិទ្ធិទទួលបាន​«ដី​សម្បទាន» ពីរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ កំពុងដើរទៅរកនូវភាព«ហិនហោច» និង«វិនាសកម្ម»នៃព្រៃឈើនៅកម្ពុជា តាមរយៈ​ការធ្វើសម្បទានដីព្រៃឈើ។

សន្និសីទកាសែតកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ នៅសមាគមអាដហុក ស្ដីពីវិនាសកម្មព្រៃឈើ។ (រូបថត MONOROOM.info/ O.Vary)

ធននានធម្មជាតិ - ចាប់រាប់មុនការបោះឆ្នោត រហូតមកទល់នឹងថ្ងៃនេះ ស្របពេលដែលវិបត្តិនយោបាល មិនទាន់បាន​ដោះស្រាយបានចប់ផងនោះ មានក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនបានយកឱកាលនេះ ពន្លឿននូវផែនការរបស់ខ្លួនក្នុងការ​កាប់រាន​យក«ដី»នឹង«ព្រៃ» ពិសេសព្រៃឈើក្នុងតំបន់ស្នូលការពារធម្មជាតិ ឧទ្យានជាតិ ដែនជម្រកសត្វព្រៃ និងតំបន់​ប្រើប្រាស់​ផ្សេងៗទៀតជាដើម។

ក្នុងសន្និសីទកាសែតកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា នៅការិយាល័យសមាគមអាដហុក រួមសហការជាមួយអង្គការចំនូនប្រាំ បានធ្វើការវាយតម្លៃទៅលើបញ្ហា«ប្រឈម» នៃភាពហិនព្រៃឈើក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងមូលហេតុមួយចំនួន ដែលឈាន​ដល់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចាប់ពីដើមឆ្នាំ២០១៣នេះ។

លោក ឈឹម សាវុធ អ្នកស្រាវជ្រាវធនធានធម្មជាតិ នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានលើកឡើងថា នាភាគឥសាន និងភាគឧត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា មានការកាប់ផំផ្លាញព្រៃឈើយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ។ លោកបន្តថា ក្រុមហ៊ុនដែល​មាន​«អាជ្ញាប័ណ្ណ» បាន«ខ្ចីដៃ»ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការកាប់ទន្ទានដី និងព្រៃ ដើម្បីលក់មកឲ្យខ្លួន។ ដែលនេះជាមូលហេតុ​នៃការ​ព្រួយបារម្ភ ព្រោះអ្នកការពារ អ្នកថែរក្សានូវព្រៃឈើទាំងនោះក្នុងពេល កន្លងមកបានក្លាយជាអ្នក​«បំផ្លាញ»ព្រៃឈើ​របស់​ខ្លួនឯងទៅវិញ។ លោកបានលើកជាឧទាហរណ៏ថា នៅឯភូមិស្រែវាល ដែលមានប្រជាជនមួយរយនាក់ ក្នុងនោះមាន​ម៉ាស៊ីនកាត់ឈើដល់ទៅបីរយគ្រឿង និងមានអាវុធស្ទើរគ្រប់ដៃ នៅពេលចុះទៅកាប់ឈើទាំងនោះ។

អ្នកសម្របសម្រួលសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ថេង សាវឿន ក៏បានបន្ថែមថា ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន ដែលទទួល​បាននូវដីព្រៃសម្បទាន ពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់នោះ គ្រាន់តែជា«លំនាំ»មួយដើម្បីឈានទៅរកការកាប់រានទន្រ្ទានព្រៃឈើ ដែលស្ថិតក្នុងតំបន់ជុំវិញនោះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកនៅតែមានការព្រួយ ចំពោះការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ពិសេស​អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ក្នុងការកាប់រាន យកដី និងព្រៃឈើ ទៅលក់ឲ្យក្រុមហ៊ុន ដើម្បីតែថវិការបន្តិចបន្តួចក្នុងការចំអែតក្រពះ និងក្រួសារនោះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកក៏បានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុមមួយចំនួនថា ព្រោះតែខ្លាចការគំរាមកំហែង ការចាប់​ខ្លួន ភាបទន់ខ្សោយនៃការយល់ដឹង ពិសេសកត្តាជីវភាព និងការរស់នៅ។ «ពួកគាត់និយាយថា បើគាត់មិនកាប់ គង់មានគេ​កាប់ ហើយបើមិនធ្វើនឹងមានការគម្រាមកំហែង ព្រមជាមួយនេះក៏នឹងអាចមានការចាប់ខ្លួន ហើយឲ្យពួកគាត់រស់នៅ​រំពឹង​លើអ្វីទៀត បើដីច្រែចំការ ព្រៃឈើត្រូវបានកាប់អស់ទៅហើយនោះ»។

ជាមួយគ្នានេះលោក ជា ហ៊ាន ប្រធានអង្គការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ក៏បានបញ្ជាក់ថា ដូចខេត្តកោះកុង ព្រៃឈើត្រូវបានកាប់យ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ ដោយគ្មានច្បាប់។ ដីចំនួន៣៦០០០ហិកតា ត្រូវធ្វើការ​វិនិយោគ ប្រជាពលរដ្ឋក៏ត្រូវបានបណ្តេញចេញ និងដីចំនួន៦៩៨០ហិកតា ក៍កំពុងតែវិនិយោគឲ្យទៅក្រុមហ៊ុន​ក្នុងការដាំ​ដំណាំកសិកម្ម។ លោកបន្តថា ជាមួយគ្នានេះអង្គការរបស់លោក ក៏បានដាក់របាយការណ៍ ជូនដំណឹងទៅរដ្ឋាភិបាល​លោក​នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុនសែន ដើម្បីឲ្យមានការបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់ តែមកទល់នឹងពេលនេះគ្មានចម្លើយតបនោះទេ។ ដំណាល​គ្នានេះ លោកក៏បានដាក់ទៅតុលាការដែរ តែត្រូវបានបដិសេធមិនចាត់ការ ដោយបញ្ជាក់ថា «អង្គការសង្គមស៊ីវិល មិនមែន​ជាមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌នោះទេ»។

លោកសេង សុខហេង អ្នកសម្របសម្រួលបណ្តាញកសាងសន្តិភាពសហគមទូទាំងប្រទេស បានបន្ថែមថាពីមួយអាណត្តិ ទៅមួយអាណត្តិ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើកាន់តែកើនឡើង ឯក្រុមរកស៊ីកាប់ឈើដោយខុសច្បាប់នៅតែមានឱកាស និង​សេរីភាពពេញលេញក្នុងប្រទេស។ លោកបន្តរថាឈ្មួញរកស៊ីកាប់ព្រៃយកឈើ និងដីនៅកម្ពុជា មានលក្ខណៈជា«ប្រព័ន្ធ» ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។ ម្យ៉ាងទៀតភាគច្រើន នៃអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃឈ្មួញកាប់ព្រៃឈើនោះ ជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មន្រ្តី​មានអំណាច កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងមន្រ្តីយោធាជាដើម។ លោកបានបញ្ជាក់ថា បើអ្នកណាម្នាក់ហ៊ានចេញ​មុខការពារ​ព្រៃឈើ នឹងប្រឈមការកំហែងពីសុវត្តិភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងអាយុជីវិត។

ទស្សនាវដ្តីមនោរម្យព័ងអាំងហ្វូមិនអាចទំនាក់ទំនងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន និងមន្ត្រីជំនាញដទៃទៀត​របស់រដ្ឋាភិបាល បានទេក្នុងល្ងាចនេះ។ តែកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៣ ក្នុងថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈកន្លងមកនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានចុះហត្ថលេខាលើបទបញ្ជាពីរ ស្តីពីវិធានការបង្ការទប់ស្គាត់ និងបង្ក្រាប ការកាប់ ការដឹកជញ្ជូន ការប្រមូល ការស្តុកទុក និងការនាំឈើក្រញូងចេញ ក្នុងកថាខណ្ឌទីពីរបានលើកឡើងថា ករណីមានការដឹកឈើឆ្លងដែលខុសច្បាប់ ក្នុងភូមិសាស្រ្តឈរជើងរបស់អង្គភាពសមត្ថកិច្ចណាមួយ មេបញ្ជាការអង្គភាពនោះ ត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះ​មុខ​រដ្ឋាភិបាល។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កន្លងមកគេតែងតែសង្កេតឃើញថា វិធានការច្បាប់ មិនត្រូវបានយកទៅអនុវត្តន៍​ពេញលេញ​នោះទេ។ យោងតាមមាត្រា ១០១ នៃច្បាប់ព្រៃឈើ បានបញ្ជាក់ថា ការមិនរាយការណ៍ ឬមិនបានដាក់ពាក្យបណ្តឹង ចំពោះ​បទល្មើសព្រៃឈើ ដែលបានកើតក្នុងរង្វង់សមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន បានទាន់ពេលវេលា។ តាមមាត្រា៩៧ នៃច្បាប់ព្រៃឈើ​ដដែលបានបន្ថែមថា ជនដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើ ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារពី៥ទៅ១០ឆ្នាំ និងរឹបអូសវត្ថុតាងទាងអស់​ដាក់ជាសម្បត្តិរដ្ឋ។ មាត្រា៨៥ នៃច្បាប់ដដែលនេះ ក៏បានកំណត់ពីអាជ្ញាយុកាលចំនួន១៥ឆ្នាំ ចំពោះបទល្មើសព្រៃឈើ៕

---------------------------------------------------------
ដោយ៖ អ៊ុម វ៉ារី - ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ